Yüzeysel Ven Trombozu

Özet

Yüzeysel ven trombozu (SVT) alt ekstremitelerde sık görülen, genellikle varisli damarların komplikasyonu olarak ortaya çıkan, yüzeysel bir ven içinde trombüs oluşumu ile birlikte çevre dokuda iltihaplanma ile karakterize bir hastalıktır. Hastalar lokal ağrı, hassasiyet, sertlik, kızarıklık ve etkilenen ven boyunca hissedilen kordon benzeri bir yapı bildirir; etkilenen bölge bazen çevre dokularda ödem ve pigmentasyon değişiklikleri gösterebilir. SVT tanısında eşzamanlı duplex/Doppler ultrasonografi; derin ven trombozu (DVT) varlığını dışlamak, trombusun proksimal sınırlarını saptamak ve takip amaçlı değerlendirme için önerilir. Özellikle aksiyel (safen sistemine komşu) venlerde 5 cm veya daha uzun trombuslar, saphenofemoral veya saphenopopliteal kavşaklara 3 cm’den daha yakın trombuslar ve DVT/PE riskini artıran hasta özellikleri varlığında antikoagülasyon gereklidir; temel öneri 45 günlük profilaktik antikoagülasyon olup bazı yüksek riskli olgularda daha uzun veya terapötik doz gerekli olabilir. Non-farmakolojik yaklaşımlar (kompresyon, bacak elevasyonu, lokal buz/ısı, hareket) semptomatik rahatlama sağlar; küçük tributary trombüsleri NSAID ile izleme seçeneği sunar. Tekrarlayan veya migratuar SVT, varis olmayan SVT, genç olgularda veya başka belirti yokluğunda altta yatan trombofili, otoimmün veya malign nedenler araştırılmalıdır. Hamilelikte SVT görüldüğünde profilaktik veya ara doz LMWH önerilir ve hamilelik sonrası en az 6 haftalık koruma düşünülür.

Tanı

SVT tanısı büyük oranda klinik bulgulara dayanır; tipik bulgular ağrı, hassasiyet, üzerine dokununca hissedilen kordon, lokal eritem ve ciltte sıcaklıktır. Ayırıcı tanılar arasında DVT, selülit, lenfödem, kronik venöz yetersizlik, eritema nodozum ve tendonit bulunur. Klinik değerlendirme her zaman trombusun proksimal yayılımını doğru vermez; bu nedenle tüm alt ekstremite SVT şüpheli olgularda ipsilateral duplex ultrasonografi önerilir. DVT veya pulmoner emboli şüphesi olanlarda pulmoner BT anjiyografi veya V/Q tetkiki gereklidir. Tekrarlayan, migratuar veya atipik tablolar ile arteriyel veya sistemik inflamatuar hastalıklar düşünülüyorsa doku biyopsisi düşünülebilir. Trombofili değerlendirmeleri (faktör V Leiden, protrombin G20210A, protein C/S, antitrombin, antiphospholipid antikorları vb.) varisli damar ilişkisi olmayan, geniş safen trombozu, eşlik eden DVT/PE, tekrarlayan veya idiyopatik olgularda yapılmalıdır. Klinik takip süresi ve görüntüleme sıklığı hastanın risk profiline göre ayarlanır; çoğu hasta en az 3 ay izlenir.

Tedavi

Tedavi yaklaşımı hastanın trombus yerleşimi, uzunluğu, eşlik eden DVT/PE varlığı, gebelik durumu ve VTE risk faktörleri doğrultusunda belirlenir. Genel ilkeler: küçük, yan dal varislerinde sınırlı SVT’de NSAID ve kompresyon ile yakın takip; eksenel safen sistemini tutan veya 5 cm ve üzeri trombüslerde ya da saphenofemoral/saphenopopliteal kavşaklara ≤3 cm mesafede olanlarda antikoagülasyon. Profılaktik antikoagülasyon için fondaparinux tercih edilen seçenek olarak tanımlanır (45 gün önerilen süre), alternatifler arasında profilaktik/ara doz LMWH veya oral rivaroksaban sayılmıştır; bazı kılavuzlar ara doz LMWH’yi tercih eder. Eşlik eden DVT/PE veya femoral/popliteal vene uzanan trombüs varlığında terapötik antikoagülasyon ve en az 3 ay tedavi önerilir. Antikoagülasyon kontrendike ise lokal cerrahi likasyon, trombektomi ve gerekirse IVC filtre yerleştirilmesi seçenekleri değerlendirilebilir; postoperatif dönemde bile profilaktik LMWH önerilir. Kompresyon tedavisi ağrı ve ödemi azaltır; ancak SVT’nin tromboembolik komplikasyonlarını önlediğine dair güçlü kanıt yoktur. NSAID’ler, özellikle düşük VTE riski olanlarda semptomatik rahatlama sağlar ve bazı çalışmalarda nüksü azaltabileceği gösterilmiştir; antikoagülasyon ile kombine edilmemelidir. Hamilelikte DOAC’lar kontrendikedir; LMWH profilaktik/ara doz tercih edilir. Varis tedavisi (endovenöz ablasyon veya cerrahi) tekrarlayan epizotlarda veya safen yetersizliği doğrulandığında antikoagüle dönemi atlattıktan sonra düşünülmelidir.