Toksik Kolit ve Toksik Megakolon

Özet

Toksik kolit, inflamatuar veya enfeksiyöz kolitin ciddi ve akut bir komplikasyonu olup kolonun segmental veya tümünü tutan distansiyonu ile karakterizedir; kolon distansiyonunun 6 cm’yi aşması megakolon olarak adlandırılır ve sistemik toksisite bulguları ile birlikte ağır morbidite ve mortalite riski taşır. Klinik tabloda yüksek ateş, taşikardi, lökositoz veya anemi gibi sistemik inflamasyon işaretleri ve sıvı-elektrolit dengesizliklerine bağlı hipotansiyon veya mental durum değişiklikleri sıklıkla izlenir; radyografik kanıtlar kolon dilatasyonunu doğrular ve tanı kriterleri hem görüntüleme hem de sistemik kriterlerin birlikte karşılanmasını gerektirir. Tedavi multidisipliner bir yaklaşım gerektirir; tıbbi resüsitasyon, hemodinamik stabilizasyon, uygun antibiyotik/antimikrobiyal ve altta yatan nedeni hedefleyen ilaç tedavileri başlangıçta uygulanırken, perforasyon, ağır kanama veya 24–72 saatlik agresif tıbbi tedaviye rağmen düzelme yokluğunda acil cerrahi (abdominal kolektomi ve ileostomi tercih edilir) gerekli olabilir.

Tanı

Toksik kolit ve toksik megakolon tanısı, karın filmi veya BT ile doğrulanan kolon distansiyonu varlığına ek olarak sistemik kriterlerden (ateş >38.6℃, kalp atım hızı >120 bpm, WBC >10.5 x 10^9/L veya anemi) en az üçünün bulunması ve ilave olarak hacim kaybı, mental durum değişikliği, elektrolit anormalliği veya hipotansiyon gibi kriterlerden en az birinin eşlik etmesi ile konur. Tanısal yaklaşım klinik değerlendirme, kapsamlı laboratuvar testleri (tam kan sayımı, elektrolitler, albumin, laktat, inflamasyon belirteçleri ve kan kültürleri) ve enfeksiyon etkenlerini saptamaya yönelik dışkı testleri ile görüntülemeyi (acil abdomen grafisi ve tercih edilen olarak karın-pelvis BT) içerir; gerektiğinde sınırlı esnek sigmoidoskopi ve biyopsi tanının etiolojisini (ör. psödomembranöz kolit, CMV) aydınlatabilir, ancak ağır distansiyon ve peritonit varlığında endoskopi kontraendikedir. Ayırıcı tanılarda psödo-obstrüksiyon, akut mezenterik iskemisi, büyük bağırsak obstrüksiyonu ve Hirschsprung hastalığı gibi nedenler değerlendirilir ve bunlar klinik öykü, görüntüleme ve spesifik testlerle ayrıştırılır.

Tedavi

Tedavi, acil resüsitasyon ve destekleyici bakım ile başlar; hasta NPO konumunda tutulur, adekuat intravenöz sıvı ve elektrolit replasmanı sağlanır, potasyum ve magnezyum başta olmak üzere elektrolit bozuklukları düzeltilir, gerekirse kan transfüzyonu yapılır ve nazogastrik dekompresyonla üst GI gazı azaltılır. Enfeksiyon veya mukozal bütünlüğün bozulması riski nedeniyle geniş spektrumlu antibiyotikler düşünülmelidir; Clostridioides difficile şüphesinde yerel protokollere göre spesifik antimikrobiyal tedavi uygulanır ve tetikleyici antibiyotikler kesilir. İnflamatuar bağırsak hastalığına bağlı vakalarda intravenöz kortikosteroidler verilmesi önerilir; antidiarreal, antikolinerjik ve opioid ajanlar gibi motiliteyi azaltan ilaçlardan kaçınılır. 24–72 saat içinde iyileşme yoksa veya perforasyon, kontrol edilemeyen kanama, hemodinamik kötüleşme gibi acil cerrahi göstergeleri ortaya çıkarsa abdominal kolektomi ve ileostomi gibi cerrahi girişimler uygulanır; rektumun korunması mortaliteyi azaltır ve yeniden bağırsak sürekliliği sağlama şansını korur. Gelişmiş veya dirençli durumlarda immünomodülatörler ve biyolojik ajanlar kurtarma tedavisi olarak değerlendirilebilir ve bazı merkezlerde lökositaferez veya alternatif cerrahi olmayan yaklaşımlar seçilmiş olgularda uygulanmıştır.