Status Epileptikus

Özet

Status Epileptikus (SE), hastanın yaşamını tehdit eden, acil müdahale gerektiren ve yüksek ölüm ile sakatlık oranları taşıyan kritik bir nörolojik durumdur. Bu durumun yönetimi, nedenin araştırılmasıyla eş zamanlı olarak gerçekleştirilmelidir. Prognozu önemli ölçüde iyileştirmek için, nöbet aktivitesinin başlangıcından sonraki ilk 1 ila 2 saat içinde kontrol altına alınması hedeflenmelidir. Acil yaklaşım, Hava Yolu, Solunum, Dolaşım (ABC) prensipleriyle başlamalı, hava yolu güvence altına alınmalı ve yüksek konsantrasyonlu oksijen derhal verilmelidir. Nedenini araştırmak amacıyla hemen kan testleri alınmalı, ancak test sonuçlarının beklenmesi acil ilacın verilmesini asla geciktirmemelidir. SE’nin en yaygın akut nedenleri arasında inme, hipoksi, metabolik anormallikler, alkol çekilmesi/zehirlenmesi ve bilinen epilepsisi olan bireylerde antikonvülsan tedavi uyumsuzluğu bulunmaktadır.

Tanı

Konvülsif Status Epileptikus (KSE), kılavuzlara göre 5 dakikadan daha uzun süren konvülsif bir nöbet veya bilincin tam olarak düzelmediği art arda nöbetler olarak tanımlanan, derhal tıbbi müdahale gerektiren bir acil durumdur. Konvülsif olmayan Status Epileptikus (NKSE) ise, belirgin motor semptomlar olmaksızın, kafa karışıklığı veya afazi gibi klinik semptomlara yol açan ve elektroensefalogramda (EEG) uzamış nöbet aktivitesinin olduğu durumları tanımlar. KSE’nin tipik klinik bulguları arasında, tüm vücudun sertleşmesi (tonik faz) ile başlayıp şiddetli titreme (klonik faz) ile devam eden aralıklı veya sürekli tonik-klonik nöbetler ile birlikte zihinsel durumda bozukluk (koma veya sersemlik) yer almaktadır; hasta genellikle komutlara yanıt vermez.

Tedavi

Status epileptikusun yönetimi, aciliyet derecesine göre aşamalı olarak ilerler ve temel amaç nöbeti mümkün olan en kısa sürede durdurmaktır.

İmmünizasyon (İlk Basamak Tedavi)

Tedaviye, hemen bir benzodiazepin verilerek başlanmalıdır. İntravenöz erişim varsa ilk tercih intravenöz lorazepamdır; eğer erişim sağlanamazsa veya topluluk ortamında ise bukkal midazolam veya rektal diazepam tercih edilir. Nöbet, ilk dozdan 5 ila 10 dakika içinde durmazsa ikinci bir benzodiazepin dozu daha uygulanmalıdır. Hipoglisemi durumunda hemen glukoz verilmeli ve alkol kötüye kullanımı veya beslenme bozukluğu şüphesi varsa yüksek etkili tiamin eklenmelidir.

Kurulmuş Status Epileptikus (İkinci Basamak Tedavi)

İki yeterli doz benzodiazepine rağmen nöbetlerin devam etmesi durumu kurulmuş status epileptikus olarak tanımlanır ve intravenöz ikinci basamak bir ajan hemen verilmelidir. Bu ajanlar arasında Levetiracetam, Fenitoin (veya Fosfenitoin) ve Sodyum Valproat yer almakta olup, klinik uygulamada levetiracetam kolay uygulanabilirliği nedeniyle sıklıkla tercih edilmektedir.

Refrakter Status Epileptikus (Üçüncü Basamak Tedavi)

Konvülsif status epileptikusun ikinci basamak tedavilere de yanıt vermediği (refrakter SE) durumlarda, uzman rehberliği altında fenobarbital veya genel anestezi uygulanması için hasta yoğun bakıma (YBÜ) transfer edilmelidir. Bu aşamada tedavi, nöbet aktivitesini izlemek ve kontrol etmek amacıyla mümkünse sürekli EEG izlemesi altında yürütülür. Konvülsif olmayan Status Epileptikus (NKSE) şüphesinde ise, tanı ve yönetim için hasta nöroloji ekibine sevk edilmelidir.