Spontan İntrakraniyal Kanama Nedeniyle İnme

Özet

Kendiliğinden oluşan intrakerebral kanama akut, potansiyel olarak hayatı tehdit eden bir nörolojik durum olup tanı ve ilk müdahale hızla yapılmalıdır; kontrastsız kranial bilgisayarlı tomografi ilk basamak görüntüleme olarak en kısa sürede talep edilmeli, hava yolu-solunum-dolaşım sorunları hızla yönetilmeli ve hasta mümkün olan en kısa sürede hiperakut/akut inme birimine sevk edilmelidir. Erken dönem hedefleri; hematom büyümesini sınırlamak, antikoagülasyon varlığında pıhtılaşma bozukluğunu acilen düzeltmek, uygun kan basıncı kontrolünü sağlamak ve nöroşirürji desteğini değerlendirmektir, çünkü ilk birkaç saat içinde kötüleşme riski yüksektir. Tedavi stratejileri destekleyici bakım, hızlı kan basıncı optimizasyonu, antikoagülasyonun tersine çevrilmesi, gerektiğinde nöroşirürji girişimleri ve komplikasyonların (hidrosefali, intraventriküler yayılım, nöbet) önlenmesine odaklanır.

Tanı

Tanı ani başlayan odak nörolojik defisit varlığında hızla başlar; valide pre-hastane/triage araçları (FAST, ROSIER) kullanılmalı, acil kontrastsız kranial BT en geç başvuru sonrası 1 saat içinde yapılmalı, lezyonun yeri (lobar, derin, beyin sapı, serebellar) ve intraventriküler yayılım değerlendirilmelidir. Antikoagülan kullanımı, trombosit sayısı ve koagülasyon parametreleri eş zamanlı olarak çalışılmalı; gerekli durumlarda CTA/MRA ile makrovasküler nedenler aranmalı ve serebral venöz tromboz şüphesinde venografi uygulanmalıdır. Klinik değerlendirme Glasgow Koma Skalası ve NIHSS ile sürdürülmeli, hipoglisemi, nöbet, migrainöz atak gibi taklitlere yönelik kan şekeri, elektrolitler ve EKG hızla elde edilmelidir.

Tedavi

Acil stabilizasyon; hava yolu koruması (GKS ≤8 ise entübasyon düşünülür), oksijenasyon hedeflenmiş olarak yönetilir (SpO2 <93% üzerine oksijen verilir; hiperkapni riski varsa daha konservatif hedefler) ve sıvı-denge, glukoz, ateş ve ritim kontrolü sağlanır. Antikoagülan ilaç alınmış hastalarda etyolojiye göre; VKAs için 4-faktör protrombin kompleks konsantresi + IV vitamin K, dabigatran için idarucizumab, faktör Xa inhibitörleri için 4-faktör PCC (ve uygun protokolle andexanet alfa düşüncesi) uygulanır. Sistolik kan basıncının hedeflenmesi klinik duruma göre yapılır; sıklıkla 130–140 mmHg aralığı amaçlanır fakat tedavi sırasında hızlı düşüşlerden kaçınılır. Nöroşirürji değerlendirmesi erken yapılmalı; hidrosefali gelişirse dış ventriküler drenaj gibi girişimler ve seçilmiş olgularda hematom boşaltma düşünülebilir. Nöbetler için antikonvülzan tercihleri bireyselleştirilir (levetiracetam yaygın), venöz tromboembolizm profilaksisi aralıklı pnömatik kompresyonla başlatılır ve beslenme-yutma değerlendirmesi, pozisyonlama ve erken uygun mobilizasyon planlanır.