Prolaktinoma

Özet

Prolaktinoma, hipofiz ön lobundan kaynaklanan ve prolaktin üreten benign bir adenoma tipidir; kadınlarda özellikle 20–50 yaş aralığında sık görülürken erkeklerde ve postmenopozal kadınlarda daha geç ve genellikle daha büyük tümörlerle belirti verir, klinik tablo galaktore, adet düzensizlikleri veya kadınlarda infertilite ile, erkeklerde libido azalması, erektil disfonksiyon ve hipogonadizmle kendini gösterir, ayrıca büyük makroadenomlar suprasellar yayılımla optik kiasma kompresyonu ve kütle etkisine bağlı görme alanı bozukluklarına yol açabilir ve dopamin agonisti tedavisi çoğu hastada prolaktin düzeylerinin normalleşmesine, gonadal fonksiyonun geri kazanılmasına ve tümör boyutunda belirgin küçülmeye neden olur.

Tanı

Tanı hipofiz MR ile tümörün gösterilmesi ve minimal venepunktur stresiyle alınmış serum prolaktin ölçümlerine dayanır; tek bir doğru alınmış yüksek prolaktin değeri hiperprolaktinemi tanısını koydurur, ancak hafif yükselmelerde venepunktur stresi veya ilaç kaynaklı nedenler, böbrek yetmezliği ve primer hipotiroidizm gibi durumlar dışlanmalıdır, makroprolaktinomlarda prolaktin genellikle daha yüksek olup prolaktin seviyesi tümör boyutuyla korelasyon gösterir ve antikor doygunluğuna bağlı “kanca etkisi” gibi laboratuvar artefaktları olması halinde serum örneklerinin seyreltilmesi gereklidir.

Tedavi

Tedavinin birincil hedefi prolaktin üretimini baskılayarak gonadal eksikliği düzeltmek ve makroadenomlarda kütle etkisini azaltmaktır; ilk basamak tıbbi tedavi olarak tercih edilen ajan kabergolindir ve düşük dozlarla başlanıp yanıt ve tolere edilme durumuna göre kademeli artış ile hedef prolaktin normalizasyonu ve tümör küçülmesi sağlanır, bromokriptin ise ikinci seçenek olup özellikle kabergoline maruziyeti ile ilgili tercih edilmeyen durumlarda değerlendirilir, dopamin agonistine yanıt vermeyen veya intolerans gelişen hastalar deneyimli merkezlerde transsfenoidal cerrahiye yönlendirilir, radyoterapi yalnızca konservatif ve cerrahi tedavilere yanıt vermeyen veya malign/agresif olgularda rezerv bir seçenek olup uzun vadeli hipopituitarizm riski taşır.