Postnatal Depresyon

Özet

Postnatal depresyon, doğum sonrası dönemde ortaya çıkan duygudurum bozukluğu olarak tanımlanır ve annenin fonksiyonlarını, anne-çocuk bağlanmasını ve aile dinamiklerini belirgin şekilde etkileyebilir. Semptomlar genellikle yoğun üzgünlük, ilgi ve zevk kaybı, uyku ve iştah değişiklikleri, yorgunluk, değersizlik veya suçluluk duyguları, dikkat ve karar verme güçlüğü ile kendine veya bebeğe yönelik zarar düşüncelerini içerir. Hastalığın başlangıcı doğum sonrası ilk haftalardan birkaç aya kadar uzanabilir, seyrinde kronikleşme riski taşıyan ataklar görülebilir ve erken tanı ile uygun tedavi kombinasyonları fonksiyonel iyileşme ve anne-bebek ilişkisinin korunması açısından kritiktir. Tedavi multidisipliner yaklaşımı gerektirir; psikoterapi, farmakoterapi, sosyal destek ve gerektiğinde aile eğitimi ve izlem stratejileri eş zamanlı olarak uygulanır. Önleyici yaklaşımlar ve tarama programları, yüksek riskli bireylerin hedeflenmesi ile hastalığın erken evrede yönetilmesini sağlar ve uzun dönem komplikasyonların azaltılmasına yardımcı olur.

Tanı

Tanı, klinik değerlendirme temelli olarak semptomların niteliği, süresi ve şiddeti esas alınarak konur; standart depresyon tanı ölçütleri postnatal dönem bağlamında dikkatle uygulanır ve doğum sonrası döneme özgü stresörler, emzirme durumu ve tıbbi komplikasyonlar değerlendirmeye dahil edilir. Tanı koyarken eşlik eden anksiyete belirtileri, bipolar spektrum öyküsü ve psikoz belirtileri dışlanmalı ve intihar / bebeğe zarar riski sistematik olarak sorgulanmalıdır. Tanı, mutlaka aile öyküsü, önceki depresyon öyküleri ve hamilelik sırasında gelişen duygudurum değişiklikleri ile birlikte ele alınır; risk değerlendirmesi sonucu ağır veya acil müdahale gerektiren olgularda hızla yatış veya kriz müdahalesine yönlendirme yapılır.

Tedavi

Tedavi planı bireyselleştirilir ve semptom şiddetine göre düzenlenir; hafif olgularda psikososyal destek ve yapılandırılmış psikoterapi ilk basamaktır, orta ve ağır şiddetteki olgularda antidepresan tedavi ile birlikte bilişsel davranışçı terapi veya interpersonel terapi tercih edilir. Emzirme durumu, ilaç güvenliği ve annenin tercihleri tedavi seçimini etkiler; seçilecek farmakoterapötik ajanların anne sütüne geçiş profili, terapötik yarar/riski dengesi ve olası ilaç-etkileşimleri titizlikle değerlendirilir. Destekleyici müdahaleler arasında partner ve aile eğitimi, sosyal hizmet desteği, uyku ve bakım planlaması, grup terapileri ve gerektiğinde ev ziyaretleri ile vaka yönetimi yer alır. İlerlemiş veya tedaviye dirençli olgularda psikiyatrik konsültasyon, elektrokonvulsif terapi ve yoğun izlem seçenekleri gündeme gelir. Tedavi sürecinde düzenli izlem, yan etki değerlendirmesi ve tedaviye yanıtın objektif olarak ölçülmesi gerekir.