Maruz Kalma Sonrası HIV Profilaksisi

Özet

Maruz kalma sonrası HIV profilaksisi (PEP), HIV negatif kişilere maruz kalma sonrasında enfeksiyonun yerleşmesini önlemek amacıyla başlatılan antiretroviral tedavi stratejisidir ve mümkün olduğunca hızlı başlanması gerekir; ideal olarak ilk birkaç saat içinde, tercihen 24 saat içinde ve kesinlikle 72 saatten önce başlatılmalıdır. Tedavi standart olarak 28 gün sürer ve uygun uygulandığında serokonversiyon riskini önemli ölçüde azaltır; yeni rejimler daha düşük toksisite ve daha iyi tolere edilebilirlik sunmaktadır. Uygun hasta seçimi; maruziyet türü, maruziyet zamanı, kaynağın HIV durumu ve viral yükü, hastanın tıbbi geçmişi, ilaç kullanımı ve potansiyel ilaç-ilaç etkileşimleri göz önünde bulundurularak yapılır. PEP değerlendirmesi aynı zamanda hastaya danışmanlık, psikososyal destek, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların taranması ve PEP sonrası PrEP’e geçiş olasılığının tartışılması için bir fırsattır. Tedavi sırasında böbrek ve karaciğer fonksiyonları izlenmeli, yan etkiler aktif olarak takip edilmelidir.

Tanı

Tanı süreci maruziyetin zamanını ve türünü belirlemeyi, kaynağın HIV durumunu ve tespit edilebilir viral yük olasılığını değerlendirmeyi ve hastanın tam tıbbi ile cinsel geçmişini almayı içerir; 4. nesil HIV antijen/antikor testi temel tarama testi olarak yapılmalı, aynı zamanda hızlı POCT sunulmalı ve başlangıçta böbrek ve karaciğer fonksiyon testleri ile hepatit B/C, sifiliz taramaları ve gebelik testi gerçekleştirilmeldir. Maruz kalma 72 saati geçmemiş olmalı ve maruziyet örneğin kan, semen, vajinal veya rektal sıvı gibi infektif materyalle teması, penetratif cinsel ilişki ya da iğne yaralanması gibi yüksek riskli olaylar içeriyorsa PEP güçlü şekilde düşünülür. Kaynağın viral yükü bilinmiyorsa bölgesel prevalans ve kaynağın risk grubuna göre karar verilir; kaynağın viral yükü susturulmuşsa (örneğin <200 kopya/mL) özellikle cinsel bulaşlarda PEP genellikle önerilmez. İlaç etkileşimleri, reçetesiz ürünler ve antasitler gibi faktörler tedavi seçimini etkiler ve değerlendirilmelidir.

Tedavi

Tedavi, mümkün olan en kısa sürede başlatılan 28 günlük antiretroviral rejimi içerir ve çoğu kılavuz üçlü tedavi rejimini önermektedir; ilk basamak seçeneklerinde genellikle emtrisitabin + tenofovir disoproksil fumarat veya emtrisitabin/tenofovir bileşimleri ile bir integrase inhibitörü (dolutegravir veya raltegravir) yer alır. Alternatiflerde darunavir/ritonavir veya elvitegravir/cobicistat içeren kombinasyonlar kullanılabilir; böbrek yetmezliği varsa tenofovir alafenamid tercih edilebilir veya zidovudin + lamivudin tabanlı rejimler seçilebilir. Hamilelik veya pediatrik hastalar, ciddi böbrek yetmezliği ve kaynakta bilinen antiviral direnç gibi özel durumlarda uzman konsültasyonu gereklidir. Tedavi sırasında uyumun desteklenmesi, yan etkiler ve toksisitelerin erken tanısı için düzenli izlem ve gerektiğinde rejim değişikliği planlanmalıdır.