Kryptokokkozis

Özet

Kriptokokkozis, hastanın bağışıklık durumu ne olursa olsun, doğru tanınmadığı ve tedavi edilmediği takdirde ölümcül sonuçlar doğurabilen ciddi bir mantar enfeksiyonudur. Akciğerler genellikle enfeksiyonun vücuda giriş yaptığı birincil odak noktasıdır, buradan yayılarak beyin ve meninkslerde belirgin semptomatik tutuluma, daha az sıklıkla ise cilt, kemikler, prostat ve diğer organların etkilenimine yol açar. Özellikle bağışıklık sistemi baskılanmış hastalarda meningoensefalit gelişimi hayatı tehdit edici bir komplikasyon olarak öne çıkmaktadır. HIV enfeksiyonu bulunan ve CD4 sayısı $<100~hicre/mm^{3}$ altında olan yetişkin bireylerde uygulanan kriptokokal polisakarit antijeni (CrAg) taraması ve ardından yüksek doz flukonazol ile yapılan önleyici tedavi, mortalite oranlarını azaltmada yüksek etkinlik göstermiştir.

Tanı

Kriptokokkozis, esas olarak Cryptococcus türlerinin neden olduğu fırsatçı bir mantar enfeksiyonu olarak tanımlanır. Hastalığın tanısı, mikrobiyolojik yöntemler, kriptokokkal polisakarit antijeni (CrAg) tespiti veya histopatolojik inceleme gibi laboratuvar bulgularına dayanır. Özellikle Cryptococcus neoformans var. grubii ve Cryptococcus neoformans suşları, HIV gibi durumlar nedeniyle immün baskılanmış popülasyonlarda yüksek morbidite ve mortaliteye neden olmaktadır. Nadiren de olsa, belirgin bir bağışıklık sistemi sorunu olmayan sağlıklı bireylerde, özellikle Cryptococcus var. gattii suşu ile kriptokokkozis gelişimi gözlenebilmektedir.

Tedavi

Tedavi rejimi, hastanın immünolojik durumuna ve enfeksiyonun şiddetine göre dikkatle belirlenmektedir. Merkezi sinir sistemi (CNS) tutulumu bulunmayan asemptomatik ya da hafif ile orta şiddetteki kriptokokkoz hastalıklarında birinci basamak tedavi olarak oral yoldan flukonazol kullanımı önerilmektedir. Buna karşın, şiddetli hastalık formları ve merkezi sinir sistemi etkilenimi söz konusu olduğunda, öncelikle amfoterisin-B ile flusitozin kombinasyonu kullanılarak bir indüksiyon tedavisi uygulanması ve ardından flukonazol ile bir konsolidasyon tedavisine geçilmesi tavsiye edilmektedir.