İntihar Riskinin Azaltılması

Özet

İntihar riskinin azaltılması, risk belirleme, derhal güvenlik sağlama, uygun tedaviye yönlendirme ve uzun dönem izlem adımlarını içeren bütüncül bir süreçtir ve hem bireysel hem de toplumsal düzeyde çok katmanlı müdahaleler gerektirir; bu süreçte hedef, akut kriz dönemlerinde kişinin güvenliğini sağlamak, risk faktörlerini azaltmak ve koruyucu faktörleri güçlendirerek tekrar oluşum olasılığını düşürmektir. Risk değerlendirmesi, mevcut intihar düşüncelerinin yoğunluğu, davranışsal göstergeler, geçmiş girişimler, psikiyatrik tanılar, madde kullanımı, sosyal izolasyon, somatik kronik hastalıklar ve erişilebilir ölüm araçları gibi dinamik ve statik unsurları değerlendirir ve tedavi planı bu değerlendirme üzerine kişiselleştirilir. Kriz yönetimi sırasında güvenli bir ortam sağlanması, yakın takip, acil psikiyatrik konsültasyon ve gerekirse hastaneye yatış kararları merkezi rol oynar; bunun yanında psikososyal müdahaleler, kanıta dayalı psikoterapiler, gerektiğinde farmakoterapi ve sosyal destek mekanizmalarının eş zamanlı uygulanması uzun dönem sonuçları iyileştirir. Sistematik tarama programları, toplum temelli müdahaleler, eğitim ve erişilebilir tedavi ağlarının güçlendirilmesi, intihar oranlarını azaltmada etkili temel stratejilerdir.

Tanı

İntihar riski tanısı, tek başına bir hastalık tanımı değil, mevcut düşünceler, niyet ve davranışların akut ve kronik bir değerlendirmesidir; klinik tanı, kapsamlı öykü, yönlendirilmiş görüşme, ölçek destekli değerlendirmeler ve mümkünse yakın çevre bilgilerinin entegrasyonu ile yapılandırılır. Tanı sürecinde intihar düşüncesinin sıklığı, planın varlığı, planın uygulanabilirliği, yakın zamanda intihar girişimi öyküsü, koruyucu faktörlerin zayıflığı ve çevresel stresörlerin yoğunluğu değerlendirilir ve bu bulgulara göre düşük, orta veya yüksek risk kategorileri belirlenerek acil yönetim kararları alınır. Aynı zamanda eşlik eden majör depresyon, bipolar bozukluk, şizofreni spektrumu bozuklukları, travma sonrası stres bozukluğu ve ağır madde kullanım bozuklukları gibi tanılar risk şiddetini artıran etmenler olarak ele alınır ve multidisipliner yaklaşım gerektirir.

Tedavi

Tedavi çok bileşenli ve aşamalı bir yaklaşımla yürütülür; akut dönemde güvenlik sağlama, intihar planının engellenmesi ve tıbbi stabilizasyon önceliklidir. Bireye özel tedavi planı, kısa dönem kriz müdahaleleri, kriz planlaması, güvenlik sözleşmeleri yerine somut güvenlik önlemleri, gerekliyse geçici yatış, aile ve sosyal çevre koordinasyonu, psikoterapi (özellikle bilişsel davranışçı yöntemler ve diyalektik davranış terapisi yaklaşımları) ve uygun farmakolojik tedaviyi içerir. Uzun dönemde tekrarlayan düşünce ve davranışların azaltılması için düzenli izlem, öz-kontrol becerilerinin güçlendirilmesi, madde kullanımına yönelik tedavi, sosyal destek ağlarının güçlendirilmesi ve olası intihar yöntemi erişiminin kısıtlanması gibi çevresel düzenlemeler gereklidir. Tedavi planı multidisipliner ekip çalışmasıyla: hekim, ruh sağlığı uzmanı, sosyal hizmet uzmanı ve gerektiğinde acil bakım ekipleri arasında koordineli yürütülür.