Epistaksis: Tanı, Yönetim ve Tedavi Yaklaşımları

Epistaksis: Tanı, Yönetim ve Tedavi Yaklaşımları

Epistaksis (burun kanaması), kanamanın kaynağına bağlı olarak ön veya arka olarak sınıflandırılır. Ön burun kanamaları en sık görülen türdür ve genellikle kendiliğinden durur, birincil bakım ortamında kolayca yönetilebilir. Burun kanamalarının %90’a kadarı, nazal septum üzerindeki Kiesselbach pleksusu (şekil 1 ve şekil 2) olarak bilinen bölgeden kaynaklanır.

Posterior epistaksis daha nadir görülür, genellikle sfenopalatin arterin posterolateral dallarından kaynaklanır ve daha ileri tıbbi müdahaleler gerektirebilir.

Etiyoloji

  • Ön burun kanamaları genellikle mukozal travma veya tahriş sonucu ortaya çıkar. Yaygın nedenler şunlardır:
    • Burun karıştırma: Mukokutanöz bağlantının hemen yakınında, deri altı dokusunun ince olduğu yerlerde lokal travmaya neden olur.
    • Düşük nem oranı: Merkezi ısıtmalı ortamlar gibi düşük nem oranına sahip yerlerde mukozal kuruluğa bağlı tahriş gelişebilir.
    • Alerjik ve viral rinit: Mukozal hiperemiye yol açarak lokal travmaya bağlı kanamaları artırır ve tıbbi yardım gerektirebilir.
    • Yabancı cisim varlığı: Pürülan akıntı eşlik ediyorsa yabancı cisim düşünülmeli ve sinüzit de ayırıcı tanıya dahil edilmelidir.
    • Kronik travmalar: Tekrarlayan travmalar küçük septum perforasyonlarına neden olabilir. Ayrıca, kronik burun içi uyuşturucu kullanımı (örneğin kokain) da benzer tabloyu oluşturabilir.
    • Travma: Motorlu taşıt kazası veya künt darbeler sonucu burun kanamaları sıklıkla ön taraftan olur.

Değerlendirme ve İlk Müdahale

Kan tetkiklerine ihtiyaç olup olmadığına hastanın hipertansif durumu göz önüne alınarak karar verilmelidir. Hipertansif aciliyet şüphesi varsa, oral antihipertansif ilaçlarla müdahale edilebilir, ancak bu yöntem tartışmalıdır. Hasta oturur ve sakin bir pozisyonda olmalı, nazal kemik ile kıkırdak arasında 20 dakika süreyle hiç çekmeden dışarıdan baskı uygulanmalıdır. Kanama devam ederse, aynı yöntemi tekrarlamak önerilir. Antikoagülan kullanmayan ve kanama diyatezi bulunmayan hastaların çoğunda bu yöntemle anterior epistaksis durmaktadır.

Tampon Uygulaması

Kanama durmazsa nazal tampon uygulaması yapılmalıdır. Ülkemizde hazır tampon kitleri genelde bulunmadığından, tamponu şu şekilde hazırlayabilirsiniz:

  1. Steril bir spançı hafifçe distile su ile ıslatın.
  2. Antibakteriyel bir krem (örneğin Furacin/Thiocillin türevleri) ile spançı kaplayın.
  3. Opsiyonel olarak, 2 ampul adrenalin ve 4 ampul traneksamik asit ekleyin.
    • Traneksamik asit, son yıllarda yapılan çalışmalarla burun kanamalarında etkili bir hemostatik ajan olarak kullanılmaktadır.
  4. Spançı rulo yaparak ikiye bölün ve her iki burun deliğine anterior kısımdan yerleştirin.

Hastaya tamponu KBB polikliniğine gidene kadar çıkarmaması gerektiği söylenmelidir. Amoksisilin-klavulanat gibi bir antibiyotik ve hapşırma refleksini önlemek için bir antihistaminik reçete edilebilir. İyi yerleştirilmiş bir tampon çoğu anterior epistaksis vakasını durdurur. Kanama durmazsa posterior epistaksis şüphesi doğar ve bu, acil bir durumdur.

Dr. Ömer Faruk İŞLEYEN

Yazıyı Paylaş