Dispne (Nefes Darlığı)

Özet

Dispne, diğer bir adıyla nefes darlığı, solunum güçlüğünün öznel bir hissidir. Bu durum, çalışma veya çaba hissi, sıkışma ve hava açlığı olarak tanımlanabilir. Dispne, acil servis başvurularının neredeyse yarısında ve ayaktan tedavi gören hastaların dörtte birinde görülen yaygın bir semptomdur. Akut (aniden başlayan) veya kronik (bir aydan uzun süren) olabilir. Etiyolojisi (nedenleri) geniş bir yelpazeyi kapsar; en yaygın nedenler arasında kardiyovasküler, pulmoner ve nöromüsküler sistem hastalıkları bulunur.

Tanı

Dispnenin değerlendirilmesi ve tanısı, hastanın klinik sunumu, tıbbi öyküsü ve fizik muayene bulguları ile ön araştırmalar sonucunda elde edilen verilerle yönlendirilir. Ani başlangıçlı dispne, akut pulmoner emboli, miyokard enfarktüsü veya pnömotoraks gibi yaşamı tehdit eden durumları gösterebilir. Kronik dispne ise genellikle KOAH, konjestif kalp yetmezliği veya anemi gibi durumlardan kaynaklanır. COVID-19, astım, KOAH alevlenmesi ve zatürre (pnömoni) acil servise başvuran hastalarda akut dispneye en sık neden olan durumlardır. Dispne olan bir hastada hava yolunun, solunumun, dolaşımın ve diğer hayati fonksiyonların hızlı bir şekilde değerlendirilmesi (ABCDE protokolü) hayati önem taşır. Tanı sürecinde akciğer filmi, EKG ve kan testleri gibi tetkikler kullanılabilir.

Tedavi

Dispne tedavisi, altta yatan nedene göre farklılık gösterir. Acil durumlarda, hastanın durumuna göre hava yolunun güvenliğini sağlamak ve oksijen vermek gibi müdahaleler yapılır. Akut koroner sendrom (AKS) durumunda hızlı revaskülarizasyon (perkütan koroner girişim) ve ilaç tedavisi (aspirin, beta blokerler, nitratlar) önemlidir. Akut astım atağında ise oksijen, bronkodilatörler ve kortikosteroidler kullanılırken , şiddetli KOAH alevlenmesinde beta-2 agonistler, antikolinerjik ilaçlar ve antibiyotikler (bakteriyel enfeksiyon varsa) tercih edilir. Anafilaksiye bağlı dispne, intramüsküler adrenalin uygulanması ve hava yolu yönetimi ile tedavi edilir. Belge, hipokseminin (kanda düşük oksijen seviyesi) her zaman dispneye neden olmadığını ve kronik hipokseminin de dispneye yol açmayabileceğini vurgulamaktadır.