Deride Yanıklar

Özet

Dermal yanıklar genellikle ayakta tedavi ortamında başarılı bir şekilde yönetilebilen yaygın yaralanmalar olarak kabul edilirken, uygulanan erken yönetim stratejileri hastanın uzun vadeli sonuçlarını büyük ölçüde belirlemektedir. Yanığın ciddiyet derecesi, toplam vücut yüzey alanının yüzde kaçını kapsadığı (yanık boyutu) ve derinliği (birinci ile dördüncü derece arasında değişen) gibi kritik faktörler üzerinden değerlendirilir. Küçük yanık vakalarında ilk tedavi, yaranın soğutulması, titizlikle temizlenmesi ve uygun şekilde pansuman yapılması adımlarını kapsar ve bu süreçte ağrı yönetimi ile tetanoz profilaksisi hayati öneme sahiptir. Daha ciddi ve kapsamlı yanıklar, en etkili şekilde bölgesel yanık merkezlerinde multidisipliner bir yaklaşımla yönetilmelidir. Hastaların büyük çoğunluğu tatmin edici sonuçlar alsa da, inhalasyon yaralanması veya ilişkili travma gibi eşlik eden yaralanmalar, genel prognozu olumsuz yönde etkileyebilir.

Tanı

Yanıklar, sıcak sıvılar, alev, ısıtılmış nesneler, elektrik akımı veya kimyasallarla doğrudan temas sonucu meydana gelen, öncelikle cilt ve yüzeyel dokulara yönelik çok yaygın yaralanmalardır. Bu yaralanmalar, vücutta hem yerel hem de sistemik tepkilere yol açma potansiyeline sahiptir. Yerel yanıt, yaralı dokunun koagülasyonunu (pıhtılaşmasını) içerir ve çevredeki dermiste ilerleyici mikrodamar tepkilerini tetikler. Yanıklar toplam vücut yüzey alanının (TBSA) yaklaşık yüzde yirmisinden daha büyük bir alana ulaştığında ise sistemik bir yanıt ortaya çıkar; bu yanıt, önemli ölçüde sıvı kaybını ve yaralı dokudan vazodilatör (damar genişletici) medyatörlerin salınımını tetikler. Klinik olarak, bu sistemik fizyoloji erken kılcal sızıntı, dokular arası ödem (interstisyel ödem) ve nihayetinde organ işlev bozukluğu ile sonuçlanır.

Tedavi

Küçük yanıkların erken tedavisinde, yaranın soğutulması, ılık musluk suyu ve yumuşak sabun kullanılarak temizlenmesi ve ardından uygun pansumanın yapılması temel adımları oluşturur. Ağrı yönetimi ve özellikle yüzeyel kısmi kalınlıktan daha derin yaraları olan hastalarda güncel tetanoz profilaksisi büyük bir öneme sahiptir. Rutin sistemik antibiyotik profilaksisi, kanıtlanmış bir fayda göstermediği için genellikle önerilmemektedir. Topikal antibiyotik kullanımı yaygın bir uygulama olsa da, destekleyici verilerin zayıf olması nedeniyle ampirik yaklaşımlar yetersiz kalabilir; bu nedenle küçük yanıkların yönetiminde sağduyu ve yaranın iyileşme sürecinde düzenli olarak yeniden değerlendirilmesi başarının merkezindedir.