Çocuklarda Toksik Alımlar

Özet

Toksik alımlar, çocuklarda maddelerin kazara veya kasıtlı yolla alınması sonucu ortaya çıkan toksisite veya toksisite riski durumlarını kapsar. Çocuklar özellikle keşfetme davranışları, yutma ile şekere benzeyen ilaçlara ulaşmaları ve ev ortamındaki kimyasallara erişimleri nedeniyle risk altındadır; ergenlerde ise kasıtlı alımlar, madde kötüye kullanımı veya yardım çağrısı amaçlı olgular daha sık görülür. Değerlendirme kapsamlı bir klinik muayene, toksidrom tanımlaması, hedefe yönelik ve geniş kapsamlı laboratuvar testleri ile zehir kontrol merkezi veya tıbbi toksikolog konsültasyonu gerektirir. Semptomsuz hastalar genellikle en az 6 saat gözlem altında tutulmakla beraber, gecikmiş toksisite riski olan maddeler için 24 saat gözlem veya yatış önerilir. Semptomatik olgularda ilkeler hava yolu, solunum ve dolaşım desteği; uygun antidot uygulaması; gerektiğinde gastrointestinal dekontaminasyon ve ekstrakorporeal tedavilerdir. Hızlı tanı ve zamanında müdahale ile çoğu çocuk iyi prognoz alır; ölüm nadirdir.

Tanı

Tanı, alınan maddenin tanımlanması ile birlikte toksidromların klinik tanınması ve destekleyici laboratuvar/test bulgularının kombinasyonuna dayanır. Kasıtlı alım şüphesi, alınan maddenin evde bulunması, beden bulguları ve davranış öyküsü ile desteklenir; tanık olunan alımlar veya bulunmuş ambalaj önemli bilgiler sağlar. Paracetamol ve salisilat düzeyleri kasıtlı veya şüpheli alımlarda başlangıç değerlendirmesine dahil edilmelidir. Toksik bitki/mantar şüphesinde uzman görüşü alınmalı ve mümkünse botanik örnek tanımlanmalıdır. Tanıda idrar uyuşturucu taramaları, kan gazı, elektrolit, üre/kreatinin, LFT, INR, serbest ilaç seviyeleri ve EKG gibi testler kullanılır; gerektiğinde serum metanol/etilen glikol, demir, lityum, teofilin ve ağır metal düzeyleri istenir.

Tedavi

Tedavi öncelikle destekleyicidir: hava yolu güvenliği, oksijen/ventilasyon, hemodinamik stabilizasyon için sıvı resüsitasyonu ve gerektiğinde vazopresör desteği; nöbet kontrolü için benzodiazepinler; hipertermi kontrolü için aktif soğutma ve gerektiğinde paralizi; elektrolit dengesizliklerinin düzeltilmesi. Spesifik antidotlar etken maddeye göre uygulanır: nalokson (opioidler), asetilsistein (paracetamol), glukagon ve/veya hiperinsülinemi-euglisemi (beta-bloker/kalsiyum kanal blokeri toksisitesi), kalsiyum (kalsiyum kanal blokörleri), sodyum bikarbonat (sodyum kanal blokörleri ve genişlemiş QRS), sodyum bikarbonat ile idrar alkalinizasyonu (salisilatlar), fomepizol veya etanol (metanol/etilen glikol), atropin ± pralidoksim (kolinesteraz inhibitörleri), hidroksokobalamin veya nitrit/tiyosülfat kombinasyonu (siyanür) ve digoksin immun Fab (digoksin toksisitesi). Aktif kömür gerekliyse, hava yolu korunmuş ve kontraendike değilse alımdan mümkünse 1 saat içinde tek doz veya çoklu doz protokolleri uygulanabilir; her uygulama zehir kontrol merkezi ile tartışılmalıdır. Hemodiyaliz veya hemoperfüzyon, uygun maddelerde (salisilatlar, lityum, metanol, etilen glikol, teofilin, karbamazepin gibi) ekstrakorporeal eliminasyon endikasyonları oluştuğunda düşünülür.