Çocuklarda Döküntü Değerlendirmesi

Özet

Çocuklarda deri döküntüleri oldukça yaygın görülen bir durum olup, ayırıcı tanılar genellikle geniş bir spektrumu kapsamaktadır; bu spektrum içerisinde roseola gibi kendiliğinden sınırlanan iyi huylu hastalıklardan, menenjit gibi yaşamı doğrudan tehdit eden ve acil müdahale gerektiren sistemik hastalıklara kadar pek çok klinik durum bulunmaktadır. Döküntü, altında yatan ciddi bir çoklu organ hastalığının veya hızla ilerleyen sepsisin ilk ve bazen de tek belirtisi olabilme potansiyeli taşıdığı için, her zaman dikkatli ve titiz bir klinik değerlendirmeye tabi tutulmalıdır. Döküntülerin morfolojik özellikleri temel alınarak makülopapüler, pustüler, vezikülobüllöz, difüz/eritematoz veya peteşiyal/purpurik gibi ana kategorilere ayrılması mümkün olmakla birlikte, birçok etiyolojik durumda bu döküntü formları bir arada gözlemlenebilir veya hastalığın seyri sırasında bir tipten diğerine doğru evrilebilir. Çocuklarda döküntüyü değerlendirirken atılması gereken ilk adımlar, lezyonların morfolojisi, döküntünün ortaya çıkış süresi ve vücuttaki dağılımını dikkatlice incelemeyi içermekte olup, aynı zamanda hastanın yaşı, cinsiyeti, aile öyküsü, kullandığı ilaçlar, bilinen alerjileri ve olası maruziyetler gibi anamnez bilgileri de tanı sürecinde birincil öneme sahiptir. Kural olarak, ateş veya diğer belirgin sistemik semptomların eşlik etmediği döküntüler genellikle acil bir durum teşkil etmemektedir.

Tanı

Çocuklardaki döküntünün tanısal yaklaşımı, hızla müdahale gerektiren meningokokal hastalık veya sepsis gibi acil durumların derhal dışlanmasına odaklanmalıdır. Klinik olarak döküntüler makülopapüler, pustüler, vezikül-büllöz, difüz/eritematoz veya peteşiyal/purpurik gibi temel kategorilere ayrılarak sınıflandırılabilir, ancak birçok etiyolojik faktörün aynı anda farklı formların bir arada bulunmasına veya döküntünün zamanla evrilmesine neden olabileceği unutulmamalıdır. Döküntünün altında yatan nedeni netleştirmek için morfolojisi, süresi ve dağılımı gibi temel fizik muayene bulguları ile birlikte, ateş, halsizlik veya eklem ağrısı gibi eşlik eden semptomların varlığı ve benzer semptomları olan diğer çocuklarla veya enfekte kişilerle olan temas öyküsü kritik öneme sahiptir. Acil durumlar arasında değerlendirilen Stevens-Johnson Sendromu (SJS) ve Toksik Epidermal Nekroliz (TEN) gibi şiddetli ilaç reaksiyonlarında, yaygın cilt tutulumu, iki veya daha fazla mukozal yüzeyin (ağız, göz, anogenital) katılımı, büllöz lezyonlar ve Nikolsky’nin işareti olarak adlandırılan bulgunun varlığı tanıya güçlü şekilde işaret etmektedir.

Tedavi

Çocuklarda görülen döküntülerin tedavisi, belirlenen spesifik etiyolojiye göre bireyselleştirilmiş bir yaklaşımla yönlendirilmektedir ve ilk aşamada daima potansiyel olarak hayatı tehdit eden sepsis veya meningokokal hastalık gibi acil durumların hızlı bir şekilde stabilize edilmesi ve yönetilmesi gerekmektedir. Çoğu viral eksantem (örneğin, roseola, kızamıkçık) kendiliğinden sınırlayıcı bir seyir izlediği için, bu vakalarda genellikle sadece destekleyici bakım, hidrasyon ve semptomatik tedavi yeterli olmaktadır. İmpetigo gibi yerel bakteriyel enfeksiyonların yönetiminde, bulaşıcılığı azaltmak ve komplikasyonları önlemek amacıyla uygun topikal veya sistemik antibiyotik tedavisi başlanması esastır. Stevens-Johnson Sendromu (SJS) veya Toksik Epidermal Nekroliz (TEN) gibi şiddetli advers ilaç reaksiyonları şüphesi varlığında, sorumlu ilacın derhal kesilmesi hayati önem taşımakta ve hastaların genellikle yanık ünitesinde veya yoğun bakımda, sıvı ve elektrolit dengesinin sağlanması ve sekonder enfeksiyonların önlenmesi odaklı yoğun destek tedavisi alması gerekmektedir. Aşı programlarının yaygınlaştırılması, kızamık ve kızamıkçık gibi döküntüye neden olan ciddi enfeksiyonların insidansını belirgin ölçüde azaltan birincil önleyici tedavi stratejisi olarak kabul edilmektedir.