Çocuklarda Astım

Özet

Çocuklarda görülen astım tablosu, erişkinlerdeki hastalıktan belirgin farklılıklar gösterdiği için yönetimi ve takibi kesinlikle çocuklara özgü klinik kılavuzlar temelinde yürütülmelidir. Bu kronik hastalık, dünya genelinde çocukluk döneminde önemli bir morbidite ve mortalite nedeni olmaya devam etmekle birlikte, yüksek gelirli ülkelerde prevalansı nispeten sabitlenmiş görünmektedir. Astımı olan çocukların büyük bir çoğunluğu, günlük sürekli tedavi gerektirmeyen, hafif aralıklı semptom fenotipine sahiptir. Ancak, önleyici tedaviye ihtiyaç duyan bireylerde, hastalığın kontrolünü sağlamak için minimum dozda ve minimum sayıda ilaç kullanılması hedeflenmeli ve tedavi yaklaşımı bireyselleştirilmelidir. Özellikle çok küçük çocuklarda veya yüksek dozda inhalasyon kortikosteroidleri (İKS) gerektiğinde, doğru tanı için ayırıcı tanılar, tedavi uyumu ve çevresel tetikleyiciler gibi önemli faktörler dikkatlice değerlendirilmelidir.

Tanı

Astım, değişken hava yolu iltihabı, hava yolu obstrüksiyonu ve hava yolu aşırı duyarlılığı ile karakterize olan kronik bir solunum sistemi bozukluğudur. Bu fizyolojik özellikler birbiriyle etkileşime girerek hastanın klinik semptomlarını ortaya çıkarır. Astımlı çocukların büyük bir bölümü semptomları epizodik olarak yaşayan aralıklı fenotipe sahipken, az bir kısım kalıcı semptomlara sahiptir ve bu durum altta yatan kronik iltihaplanmayı yansıtır. Kronik ve kontrolsüz iltihaplanma, özellikle daha büyük çocuklarda, hava yolu duvarında kalıcı yapısal değişikliklere (hava yolu yeniden şekillenmesi) yol açarak daha şiddetli bir astım fenotipine zemin hazırlayabilir.

Tedavi

Çocuklarda astımın tedavisi, bireyselleştirilmiş ve basamaklı bir yaklaşımla semptom kontrolünü sağlamayı amaçlar. Çoğu hafif astımlı çocuk yalnızca gerektiğinde kullanılan kısa etkili beta-agonistler (SABA) veya düşük doz inhalasyon kortikosteroidi (İKS) kombinasyonlarıyla yönetilirken, kalıcı semptomları olan çocuklar için tedavinin temelini günlük kontrol edici ilaçlar oluşturur. Bu kontrol edici ilaçlar genellikle düşük ila orta doz İKS’ler, bazen uzun etkili beta-agonistler (LABA) ile kombine edilerek kullanılır. Tedavideki temel hedef, maksimum klinik kontrolü minimum ilaç dozu ve yan etkiyle sürdürmektir; bu amaçla hastanın yaşına uygun inhaler tekniği eğitimi ve kötüleşen semptomlara nasıl yanıt verileceğini gösteren yazılı bir astım eylem planı sağlanması hayati öneme sahiptir. Şiddetli ve kontrol altına alınamayan astım olgularında ise, uzman kontrolünde sistemik kortikosteroidler veya biyolojik ajanlar gibi ileri tedavi seçenekleri değerlendirilebilir.