Baş Dönmesine Yaklaşım: Dizziness mi Vertigo mu?

Baş Dönmesine Yaklaşım: Dizziness mi Vertigo mu?

Baş dönmesi, acil serviste sık karşılaşılan şikayetlerden biridir. Ancak baş dönmesi (dizziness) ile vertigo arasında doğru ayrımı yapmak, tedaviye doğru yönlendirilmesi açısından büyük önem taşır. Baş dönmesi şikayetini değerlendirirken, hastanın semptomlarının ayrıntılı bir şekilde incelenmesi gerekir.

1. Dizziness (Baş Dönmesi) ile Vertigo Arasındaki Fark

  • Dizziness (Baş Dönmesi): Eğer hasta ayağa kalktığında göz kararması veya bayılma hissi yaşıyorsa, bu durumda baş dönmesinden (dizziness) bahsedebiliriz. Dizziness, genellikle postural hipotansiyon veya kardiyak nedenlere bağlı olarak ortaya çıkar ve hareketle ilişkili olmayan bir baş dönmesi hissiyle karakterizedir.

  • Vertigo: Eğer göz kararması ve bayılma hissi yoksa, bu durumda baş dönmesi vertigo olarak değerlendirilebilir. Vertigo, genellikle hastanın çevresindeki nesnelerin dönüyor gibi algılaması ile karakterizedir ve denge sistemindeki bir problemden kaynaklanır.

2. Vertigo: Santral mi, Periferik mi?

Vertigoyu değerlendirirken, santral (beyin kaynaklı) ve periferik (kulak kaynaklı) nedenler arasında ayrım yapmak önemlidir.

  • Periferik Vertigo: İç kulak veya denge sinirlerinde meydana gelen bir problemden kaynaklanır. Belirgin özellikleri:

    • Agresif Bulantı ve Kusma: Şiddetli mide bulantısı ve kusma görülebilir.
    • Hareketle Artan Baş Dönmesi: Başın pozisyonunu değiştirmekle baş dönmesi şiddetlenir.
    • Nistagmus: Yorulan nistagmus (gözlerin istemsiz hareketi) görülür, genellikle yönü sabittir ve yoruldukça azalır.
    • Kulak Belirtileri: İşitme kaybı, kulak çınlaması gibi belirtiler eşlik edebilir.
    • Tedavi: Eğer periferik vertigo düşünülüyorsa, Dramamine (Dimenhidrinat) intravenöz (IV) olarak uygulanabilir. Bu ilaç, semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir.
  • Santral Vertigo: Beyin sapı, serebellum gibi santral sinir sistemi yapılarından kaynaklanır. Periferik vertigoya göre daha ciddi ve dikkatle değerlendirilmesi gereken bir durumdur.

    • Santral Vertigo’nun Özellikleri:
      • Yatarak dinlenmeyle semptomlar düzelmez.
      • Genellikle şiddetli baş dönmesi olmadan bile nörolojik semptomlar eşlik edebilir (örneğin çift görme, dengesizlik, konuşma bozukluğu).
      • Nistagmus daha dirençlidir ve genellikle yön değiştirebilir.
    • Tedavi: Santral vertigo şüphesinde hasta acilen ileri tetkik ve tedavi için sevk edilmelidir.

3. Vertigo Tedavisi: Periferik Durumlarda

  • Eğer hastada periferik vertigo düşünülüyorsa ve semptomlar şiddetliyse, Dramamine (Dimenhidrinat) IV uygulaması semptomları hafifletmek için tercih edilebilir. Dramamine, hastanın bulantı ve baş dönmesini kontrol altına alabilir.

4. Santral Vertigo’nun Şüpheli Durumları

  • Eğer baş dönmesi yatarak düzelmiyorsa ve tedaviye dirençliyse, santral vertigo düşünülmelidir. Santral vertigo durumlarında genellikle ileri nörolojik değerlendirme ve tetkiklere ihtiyaç duyulur. MR veya BT gibi görüntüleme yöntemleri gerekebilir.

Özet: Baş Dönmesine Yaklaşım

  • Baş dönmesi (dizziness) ve vertigo arasındaki farkları doğru ayırt etmek, tanı ve tedavi açısından kritik öneme sahiptir.
  • Periferik vertigo genellikle şiddetli bulantı, hareketle artan baş dönmesi ve yorulan nistagmus ile karakterizedir.
  • Santral vertigo daha ciddi bir tablo olup, nörolojik semptomlarla birlikte olabilir ve ileri tetkik gerektirir.
  • Periferik vertigo düşünülüyorsa, Dramamine IV tedavi olarak kullanılabilir.
  • Yatarak düzelmeyen baş dönmeleri santral vertigo lehine değerlendirilmelidir.
 
Dr. Ömer Faruk İŞLEYEN
Yazıyı Paylaş