Baş Dönmesi Değerlendirmesi

Özet

Baş dönmesi, kişinin çevresinin kendisine göre döndüğü (objektif baş dönmesi) ya da tam tersi olduğu (subjektif baş dönmesi) hissidir. Bu durum, bazen yanlış bir şekilde herhangi bir baş dönmesi türünü ifade etmek için kullanılabilir. Gerçek baş dönmesi, hastanın veya çevresinin döner bir his olarak tanımlandığı ve genellikle vestibüler kökenli olduğu bir durumdur. Baş dönmesi, iç kulak hastalıklarından veya merkezi sinir sistemindeki vestibüler merkezlerin ya da yolların bozulmasından kaynaklanabilir; bu bozulmalar Meniere hastalığı, beyin damarlarının arteriosklerozu, beyin lezyonu, baş yaralanması, hareket hastalığı veya barometrik basınçtaki büyük ve hızlı değişiklikler gibi durumlardan kaynaklanabilir. Baş dönmesinin çoğu nedeni çevresel (periferik) ve hayatı tehdit etmeyen sebepler olsa da, bazı merkezi nedenler (damarsal ve neoplastik) acil durumlar olup göz ardı edilmemelidir. Altta yatan nedene bağlı olarak, baş dönmesi bulantı ve kusma ile ilişkili olabilir veya baş ağrıları ve görsel semptomlar gibi diğer belirtilerle birlikte görülebilir.

Tanı

Baş dönmesi değerlendirmesinde hastalar, baş dönmesi terimini vertigo, pre-senkop, dengesizlik ve sersemlik gibi durumları tanımlamak için kullanabilirler. Gerçek baş dönmesi, hastanın veya çevrenin döner bir his olarak tanımlandığı ve genellikle vestibüler kökenli olduğu kabul edilir. Tanı için ayrıntılı bir öykü alınması, denge bozukluğuna neden olan en olası sistemi belirleyecektir. Serebrovasküler olaylarda sersemlik yaygın bir belirti özelliğidir. Nistagmusun (iki taraflı veya dikey) varlığı baş dönmesinin merkezi bir nedenini düşündürebilir. Beyincik inmesi gibi merkezi nedenleri düşündüren önemli risk faktörleri (hipertansiyon, diyabet, sigara içme ve kardiyovasküler hastalık) olan akut baş dönmesi hastalarında acil manyetik rezonans görüntüleme talep edilmelidir, çünkü muayenede merkezi belirtilerin ortaya çıkmaması mümkündür. Benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV) tanısı klinik olup, epizodik baş dönmesi atakları, ilişkili nörolojik veya otolojik semptomların yokluğu, normal nörolojik muayene ve pozitif Dix-Hallpike manevrası (posterior kanal BPPV) veya pozitif supin lateral baş çevirme (lateral kanal BPPV) gibi anahtar faktörleri içerir. İntrakranial tümörler ve vestibüler schwannomların teşhisi için nörogörüntüleme (bilgisayarlı tomografi/manyetik rezonans görüntüleme) gereklidir.

Tedavi

Baş dönmesinin tedavisi, altta yatan nedene göre farklılık gösterir. Periferik nedenler arasında en yaygın olan Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV) için Epley (kanalit yer değiştirme) manevrası, kristallerin yeniden konumlandırılması amacıyla etkili bir yönetim yöntemidir. Vestibüler migrenin yönetiminde ise, atakların sıklığını ve şiddetini azaltmayı hedefleyen migren profilaksisine yönelik ilaçlar ve akut atakları sonlandıran medikal tedaviler kullanılır. Akut labirentit veya vestibüler nörit gibi durumlarda, semptomları kontrol altına almak için antiemetikler, antihistaminikler veya benzodiazepinler gibi vestibüler süpresanlar kullanılabilir. Meniere hastalığının tedavisinde diyet kısıtlamaları, diüretikler ve şiddetli ataklar sırasında kortikosteroidler veya ablatif ajanlar uygulanabilir. Serebrovasküler veya neoplastik nedenler gibi merkezi acil durumların acil tıbbi değerlendirme, hastaneye yatış ve spesifik nörolojik veya cerrahi müdahale gerektirdiği vurgulanmıştır.