Özet
Bademcik iltihabı, palatin bademciklerin parankim düzeyinde iltihaplandığı, ateş, ani başlayan yutkunma ile artan boğaz ağrısı, baş ağrısı, iştah kaybı, bulantı ve bazen kusma ile seyreden bir üst solunum yolu enfeksiyonudur; genellikle viral etyolojili olup olguların belirli bir kısmında grup A beta-hemolitik streptokoklar tarafından bakteriyel enfeksiyon gelişir ve bu olgularda antibiyotikler semptom süresini kısaltma, komplikasyonları azaltma ve bulaşmayı engelleme amaçlı kullanılır. Hastaların çoğu hafif semptomlarla evde destekleyici tedavi ile iyileşir; analjezikler ve lokal yatıştırıcı tedaviler semptomatik rahatlama sağlar, seçilmiş ağır veya riskli olgularda antibiyotik, gerektiğinde kortikosteroid ve hastaneye yatış gerekebilir. Tekrarlayan ve yaşam kalitesini bozan ataklarda bademcik ameliyatı çocuklarda atak sıklığını ve boğaz ağrısı günlerini azaltabilir; kısmi tonsillektomi daha az postoperatif ağrı ve kanama ile benzer etkinlik sunabilir.
Tanı
Tanı büyük oranda kliniktir; ani başlayan boğaz ağrısı, yutkunma ile şiddetlenen ağrı, yüksek ateş, bademcik eritemi ve eksudat ile ön servikal hassas lenfadenopati tanıyı destekler. Klinik değerlendirme sırasında Centor veya McIsaac benzeri skorlamalar kullanılarak grup A streptokok infeksiyonu olasılığı tahmin edilir ve yüksek olasılıklı vakalarda hızlı antijen testi veya boğaz kültürü ile mikrobiyolojik doğrulama yapılır. Ayırıcı tanılarda enfeksiyon mononükleoz, epiglotit, peri‑bademcik apse, retrofarengeal apse, gonokokal farenjit ve difteri göz önünde bulundurulur; ciddi tablo veya hava yolu riski belirginse acil görüntüleme ve uzman konsültasyonu gereklidir. Laboratuvar olarak hızlı streptokok testleri, boğaz kültürü, tam kan sayımı, heterofil antikor testleri, gerekli durumlarda HIV viral yük testi ve şüphe varsa streptokok serolojisi kullanılabilir.
Tedavi
Tedavi semptomların şiddetine, hastanın yaşı, komorbiditeleri ve streptokokal infeksiyon olasılığına göre yönlendirilir; hafif vakalarda analjezi (parasetamol veya ibuprofen) ve lokal yatıştırıcı uygulamalar ilk seçenektir. Onaylanmış grup A streptokok infeksiyonunda birinci basamakta fenoksimetilpenisilin 10 günlük rejim veya uyumsuzluk durumunda tek doz intramüsküler benzatin benzilpenisilin önerilir; amoksisilin/klavulanat, sefalosporinler veya makrolidler uygun alternatiflerdir ve pediatrik dozlandırmalar yaş ve kiloya göre ayarlanır. Kısa süreli yüksek doz azitromisin uygun görülen durumlarda uyum avantajı sağlar ancak direnç ve gebelik riskleri değerlendirilmelidir. Tek doz kortikosteroidler, uygun seçilmiş yetişkin ve belirli pediatrik olgularda ağrı süresini kısaltmak için kullanılabilir. Tekrarlayan, tedaviye dirençli veya komplikasyon gelişen vakalarda klindamisin veya amoksisilin/klavulanat gibi rejimler ve cerrahi seçenekler değerlendirilir.
Bu ve zengin eğitim konularını düzenli bir şekilde izlemek için size uygun abonelik sistemine kayıt olun.
