GİRİŞ
Ayak parmağı kırıkları, özellikle birinci ayak parmağında (baş parmak), sık karşılaşılan travmatik yaralanmalar arasında yer alır. Genellikle doğrudan darbe, ezilme yaralanmaları veya spor aktiviteleri sırasında oluşan bu kırıklar, dikkatli bir tedavi ve takip gerektirir. Ayak parmağındaki distal falanks kırıkları sıklıkla konservatif tedavi ile iyileşse de bazı durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir. Bu yazıda, birinci ayak parmağındaki distal falanks bazisinde meydana gelen non-deplase kırıkların tedavi yaklaşımı ve cerrahi endikasyonları ele alınacaktır.
KLİNİK DEĞERLENDİRME
Hastalar genellikle parmakta şişlik, ağrı ve işlev kaybı şikayetleri ile başvururlar. Ayak parmağının nörovasküler durumu, iki nokta ayrımı ve kılcal dolum süresi ile değerlendirilmeli, tendon yaralanmaları açısından fleksiyon ve ekstansiyon hareketleri dikkatle incelenmelidir. Ayrıca hastanın yürüyüşü ve parmakların yük taşıma durumu da gözlemlenmelidir.
TANISAL GÖRÜNTÜLEME
Ayak parmağındaki kırıkların radyolojik değerlendirilmesi için standart olarak postero-anterior (PA), lateral ve oblik radyografiler çekilmelidir. Yerinden oynamamış kırıklar genellikle stabil olup konservatif tedavi ile başarılı şekilde iyileşir. Ancak yer değiştirmiş kırıklar ve eklem içi yaralanmalar cerrahi müdahale gerektirebilir.
TEDAVİ YAKLAŞIMI
İmmobilizasyon: Non-deplase distal falanks kırıkları, konservatif olarak tedavi edilir. Ayak başparmağı için genellikle yumuşak doku şişmesini azaltmak amacıyla 24 ila 48 saat boyunca elevasyon ve buz uygulaması önerilir. Sonrasında parmağı hareketsiz tutmak için atel ya da rijit bir ayakkabı kullanımı uygundur. İmmobilizasyon süresi 2-4 hafta arasında değişebilir.
Ağrı Yönetimi: İlaçla ağrı kontrolü, parmakta meydana gelen şişlik ve ağrıyı hafifletmek için önemlidir. Hastaya gerekirse analjezik verilmelidir. Ayrıca şişliği kontrol altına almak için yüksekte tutma önerilir.
Cerrahi Endikasyonlar: Ayak parmağındaki kırıkların çoğu konservatif olarak iyileşir. Ancak aşağıdaki durumlar cerrahi müdahale gerektirebilir:
SONUÇ
Birinci ayak parmağındaki distal falanks kırıkları, çoğunlukla konservatif tedavi ile iyi sonuç verir. Ancak yer değiştirmiş kırıklar, eklem içi kırıklar ve yumuşak doku yaralanmaları gibi komplikasyonlarda cerrahi müdahale gerekebilir. Tedavi sürecinde erken müdahale ve doğru immobilizasyon, hastanın uzun vadeli fonksiyonel iyileşmesi açısından kritik öneme sahiptir.
Dr. Ömer Faruk İŞLEYEN