İleus: Acil Yaklaşım

İleus, bağırsak içeriğinin normal akışının mekanik veya fonksiyonel bir nedenle kesintiye uğradığı acil bir durumdur. Acil servisteki ilk yaklaşım, nedenin belirlenmesi, komplikasyonların yönetimi ve bağırsak fonksiyonunun yeniden sağlanmasını içerir. Özellikle bağırsak iskemi veya perforasyonu gibi komplikasyonlar, hızlı bir cerrahi müdahaleyi gerektirir. İleus, yapışıklıklar, inflamasyon, enfeksiyon veya malignite gibi çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. Doğru tanı ve tedavi, hasta sonuçlarını iyileştirmek için kritik öneme sahiptir.

İlk Yönetim
Acil serviste ileus şüphesi olan hastalara öncelikle intravenöz sıvı replasmanı uygulanır. Elektrolit dengesizlikleri ve metabolik asidoz veya alkaloz düzeltilmelidir. Özellikle üst gastrointestinal obstrüksiyon varlığında nazogastrik tüp yerleştirilerek gastrointestinal dekompresyon sağlanabilir. Bu durum, mide distansiyonunu azaltarak hastanın konforunu artırır. Antibiyotik kullanımı ise yalnızca bağırsak iskemi, nekroz veya perforasyon şüphesi olan hastalarda gereklidir.

Cerrahi Müdahale Gereksinimi
İleusun cerrahi müdahale gerektiren nedenleri arasında strangüle herni, volvulus, bağırsak invajinasyonu ve maligniteler yer alır. Özellikle bağırsak iskemi şüphesi olan hastalarda hızlı cerrahi müdahale şarttır. Ateş, lökositoz, refrakter taşikardi, artan karın ağrısı ve metabolik asidoz gibi bulgular bağırsak iskemisine işaret edebilir. Görüntüleme bulgularında serbest hava veya bağırsak duvarında iskemi belirtileri cerrahi karar sürecini yönlendirmelidir.

Mekanik İleusa Yaklaşım
Yapışıklığa bağlı ileus, ileus vakalarının büyük çoğunluğunu oluşturur ve çoğu zaman cerrahi müdahale gerektirmeden yönetilebilir. Bu hastalarda hipertonik suyla çözünebilen kontrast ajanlar, bağırsak ödemini azaltarak obstrüksiyonun çözülmesine yardımcı olabilir. Ancak bu tedavi yöntemi, yalnızca bağırsak perforasyonu veya iskemisi olmayan hastalarda kullanılabilir. Klinik değerlendirme ve seri görüntüleme yöntemleri, tedavinin başarısını izlemek için önemlidir.

Nonoperatif Yönetim ve İzlem
Cerrahi gerektirmeyen ileus vakalarında, hastanın klinik durumu yakından izlenmelidir. Klinik bulguların iyileşmesi, obstrüksiyonun çözülmeye başladığını gösterebilir. Ancak, 3-5 gün içinde herhangi bir ilerleme kaydedilmezse cerrahi müdahale gerekebilir. Bu süre zarfında karın muayenesi, laboratuvar testleri ve gerekirse kontrol görüntülemeleri yapılmalıdır.

Komplikasyonların Yönetimi
İleus hastalarında dikkat edilmesi gereken komplikasyonlar arasında bağırsak perforasyonu, iskemi, nekroz ve doku ödemine bağlı gelişebilecek kompartman sendromu yer alır. Özellikle ekstremitelerde gelişen ödem, cerrahi müdahale ihtiyacını artırabilir. Hızlı ısıtma veya dokuya mekanik travma uygulamak hasarı artırabilir; bu nedenle nazik ve kontrollü bir yeniden ısıtma uygulanmalıdır.

Sonuç ve Takip
İleus yönetiminde multidisipliner yaklaşım esastır. İleusa dair bir komplikasyon varlığının tespiti, ileusun neden kaynaklandığı gibi konular için biyokimyasal tetkiklerin yanında imkan varsa kontrastlı batın tomografisi görmek çoğunlukla elzem olmaktadır. Bunun için oral opaklı üst/alt abdomen batın bt öncelikli olamak üzere IV opaklı batın BT’de tercih edilebilmektedir. İleri görüntüleme imkanı olmayan acil servislerde nazogastrik sonda için kontrendikasyon yoksa takıp, hastanın oralini kapatarak sevk planlamak gerekmektedir. Sonrasında cerrahi ekiplerin koordinasyonu, komplikasyonları en aza indirgemek ve bağırsak fonksiyonunu yeniden sağlamak için kritik öneme sahiptir. Hastaların uzun dönem takiplerinde rekürrens riski değerlendirilmeli ve gerekli önlemler alınmalıdır.

Uzm. Dr. Ömer Faruk İŞLEYEN