İnsan Isırıkları: Tedavi, Antibiyotik Rehberi ve Yara Yönetimi

İnsan ısırıkları, hem kasıtlı hem de tesadüfi olarak meydana gelebilen yaralanmalar olup, enfeksiyon riski açısından yüksek bir travma türüdür. Özellikle bakteriyel kontaminasyonun yüksek olduğu bu tür yaralanmalarda hızlı değerlendirme ve uygun tedavi hayati önem taşır. İnsan ısırıklarının tedavi yönetiminde temel noktalar olan yara bakımı, antibiyotik profilaksisi ve tetanos korunması, doktorların bilmesi gereken kritik konular arasındadır.

Isırık Türleri

1. Oklüzal Isırıklar
Oklüzal ısırıklar, insan dişlerinin cilt üzerindeki direkt basıncıyla oluşan ısırıklardır. Genellikle cilt üzerinde yarım daire veya oval biçimli morluklar, eritem veya kırılmalarla kendini gösterir. Sıklıkla parmak, el, kol gibi bölgelere denk gelir. Çocuklarda oyun sırasında yüz, gövde ve üst ekstremitelerde bu yaralanmalar görülebilir. Yetişkinlerde cinsel aktivite sırasında göğüs ve genital bölgelerde de oklüzal ısırıklar meydana gelebilir.

2. Sıkılı Yumruk Yaralanmaları (Dövüş Isırıkları)
Bu yaralanmalar, genellikle fiziksel kavgalar sırasında kişinin yumruğunu diğer kişinin dişlerine vurması sonucu oluşur. Elin metakarpofalangeal veya proksimal interfalangeal eklemlerinde küçük kesiler meydana gelir. Kesikler, genellikle 3. ve 4. parmak eklemleri üzerinde görülür ve derin enfeksiyon riski taşır. Sıkılı yumruk yaralanmalarında enfeksiyon oranı yüksektir ve tedavi geciktiğinde osteomiyelit veya tenosinovit gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilir.

Değerlendirme

Öykü Alma

• Isırığın durumu, süresi ve yeri
• Yaraya eşlik eden belirtiler: kızarıklık, şişlik, ağrı, fonksiyon kaybı, nörovasküler bozukluklar (güçsüzlük, uyuşma)
• Isıran kişinin HIV, hepatit B, hepatit C durumu
• Hastanın son tetanos aşısı durumu
• Isırığın fiziksel kavgalar veya cinsel saldırı sırasında oluşup oluşmadığı
• Çocuklarda, istismara dair ipuçları olup olmadığı

Fiziksel Muayene

• Yaranın derinliği, tendonlar, eklemler veya kemiklerin tutulumunu değerlendirin.
• Yara temizlendikten sonra eklem hareket kısıtlılıkları, nörovasküler bozulmalar ve şişlik gibi enfeksiyon belirtilerini dikkatlice inceleyin.
• Yaranın üzerinde kırık veya yabancı cisim olup olmadığını anlamak için radyografi gerekli olabilir.

Tedavi ve Yönetim

Yara Temizliği ve Yönetimi Yaranın uygun şekilde temizlenmesi ve değerlendirilmesi enfeksiyonu önlemek için kritik öneme sahiptir. Yara temizliği şu adımları içerir:

• Yarayı antiseptik solüsyonlarla (ör. povidon iyot) temizleyin.
• Yaranın üzerine musluk suyu veya steril salin solüsyonu uygulayın.
• Yarayı dikkatlice irrigasyonla temizledikten sonra, devitalize doku ve yabancı cisimleri debride edin.

Antibiyotik Tedavisi İnsan ısırıklarında, hem aerobik hem de anaerobik bakteri florası potansiyel enfeksiyon kaynağıdır. Bu nedenle geniş spektrumlu antibiyotik tedavisi tercih edilir. Enfeksiyon riski taşıyan insan ısırığı yaralarında önerilen antibiyotikler şunlardır:

• Amoksisilin-Klavulanat: En yaygın tercih edilen antibiyotiktir. Yetişkinler için dozaj, her 12 saatte bir 875/125 mg oral alınmasıdır. Pediatrik dozaj ise 20-40 mg/kg/gün, iki dozda bölünerek uygulanabilir.
• Penisilin Alerjisi Olan Hastalar İçin Alternatifler:
  • Doksisiklin (100 mg, her 12 saatte bir oral): Yetişkinler için alternatif bir tedavi seçeneğidir.
  • Trimetoprim-Sülfametoksazol (TMP-SMX): Her 12 saatte bir 160/800 mg kullanılabilir. Pediatrik hastalarda, 8-12 mg/kg TMP ve 40-60 mg/kg SMX, iki dozda bölünerek verilir.
  • Klavulanik asit içermeyen rejim için: Klindamisin (300 mg her 6 saatte bir) ve florokinolonlar (siprofloksasin 500 mg her 12 saatte bir) veya metronidazol (500 mg, her 8 saatte bir) kombine tedavi olarak verilebilir.

Enfeksiyon Tedavisi İçin Antibiyotik Rejimleri Enfekte olmuş insan ısırıklarında daha agresif antibiyotik tedavisi gerekir:

• Ampisilin-Sulbaktam: Yetişkinlerde, her 6 saatte bir 3 g IV verilmesi önerilir.
• Seftriakson ve Metronidazol Kombinasyonu: Seftriakson (2 g IV, günde bir kez) ve metronidazol (500 mg IV, her 8 saatte bir) tercih edilebilir.

Antibiyotik Tedavisinin Süresi:
Yara enfeksiyonunun şiddetine bağlı olarak tedavi süresi genellikle 7 ila 14 gün arasında değişir. Derin veya komplike enfeksiyonlar için tedavi daha uzun süre gerektirebilir.

Tetanos Profilaksisi İnsan ısırıkları tetanos eğilimli yaralar olarak kabul edilir. Eğer hasta son tetanos aşısını 5 yıl önce aldıysa, tetanos toksoid içeren bir aşı uygulanmalıdır. Aşılanmamış veya kısmen aşılanmış hastalarda, tetanos toksoidi ile birlikte tetanos immün globulini uygulanmalıdır.

HIV ve Hepatit Profilaksisi Isırık sonrasında HIV, hepatit B ve hepatit C bulaşma riski çok düşük olsa da, ısıran kişinin ağzında kanama varsa ve hastanın cildi yarılmışsa bulaşma mümkündür. Bu durumda, profilaktik önlemler alınmalı ve hasta uygun testlerle takip edilmelidir.

Yara Kapatma ve Debridman

• Birincil kapatma: El ve yüz gibi kozmetik açıdan önemli bölgelerde yapılabilir. Ancak enfekte yaralar ve yüksek riskli bölgeler genellikle açık bırakılmalıdır.
• Gecikmiş birincil kapatma: Yara enfeksiyonu olmayan ancak derin doku tutulumlu vakalarda 3-4 gün sonra uygulanabilir.
• Debridman: Özellikle derin enfeksiyon şüphesi olan yaralarda cerrahi debridman gerekebilir.

Sonuç

İnsan ısırıkları, özellikle enfeksiyon riski yüksek yaralanmalar arasında yer alır. Uygun yara yönetimi, tetanos ve antibiyotik profilaksisi ile komplikasyonların önlenmesi sağlanabilir. Doktorlar için insan ısırıklarının yönetimi, hastaya enfeksiyon riskine karşı kapsamlı bir yaklaşım sunmayı gerektirir.

Uzm. Dr. Ömer Faruk İŞLEYEN