Psoriasis

Özet

Psoriasis kronik, immün aracılı bir deri hastalığı olup keratinosit proliferasyonu ve enflamasyonun birlikte görüldüğü, tekrarlayıcı plak formasyonları ile karakterizedir; hastalık genellikle eritemli, skuamlı lezyonlar, kaşıntı ve bazen ağrı ile seyreder ve yaşam kalitesi, psikososyal durum ve komorbiditeler üzerinde belirgin olumsuz etkiler yaratır. Hastalığın şiddeti lokalize plaklarla sınırlı olabilir veya geniş vücut yüzey alanını tutan, pustüler, eritrodermik veya eklem tutulumu olan psoriatik artrit formuna kadar değişebilir; tedavi yaklaşımı lezyonların yaygınlığı, etkinliği, hastanın yaşı, eşlik eden sistemik hastalıklar ve önceki tedavi yanıtlarına göre kişiselleştirilir. Modern yönetim stratejileri topikal ajanlar, fototerapi, konvansiyonel sistemik ilaçlar ve hedefe yönelik biyolojik ajanların akılcı kombinasyonunu içerir; uzun dönem izlem, komorbidite taraması ve yaşam tarzı müdahaleleri tedavi başarısında kritik rol oynar.

Tanı

Tanı esas olarak ayrıntılı anamnez ve fizik muayene bulgularına dayanır; tipik klinik püstüller, eritemli plaklar ve karakteristik deri lokalizasyonları tanıyı desteklerken, gerekli olduğunda dermatoskopi, deri biyopsisi ve laboratuvar tetkikleri ayırıcı tanıya yardımcı olur. Psoriatik artrit şüphesi varsa eklem muayenesi ve gerektiğinde görüntüleme yöntemleri ile inflamatuar eklem tutulumu değerlendirilir; tanı koyarken hastanın aile öyküsü, tetikleyici faktörler ve sistemik semptomlar dikkatle sorgulanır.

Tedavi

Tedavi hedefleri semptomların kontrolü, lezyonların gerilemesi, alevlenmelerin önlenmesi, fonksiyonel kapasitenin korunması ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesidir; hafif lokalize olgularda topikal kortikosteroidler ve keratolitikler ilk basamak iken orta-şiddetli ve yaygın hastalıkta fototerapi veya sistemik ajanlar tercih edilir. Ağır ve refrakter vakalarda hedefe yönelik biyolojik ajanlar immunolojik yolaklara spesifik etkileri sayesinde yüksek etkinlik sunar; tedavi seçimi sırasında ilaç etkinliği, yan etki profili, gebelik planları, komorbid koşullar ve maliyet-etkinlik değerlendirmesi göz önünde bulundurulur. Tedavi sürecinde düzenli takip, laboratuvar izlemi ve yaşam tarzı müdahaleleri ile metabolik komorbiditelerin yönetimi tedavi başarısını artırır.