Ani Bebek Ölümü Sendromu

Özet

Ani bebek ölümü sendromu, bir yaşından küçük bebeklerde ani ve beklenmedik ölüm ile tanımlanan, ölüm nedeni ileri kapsamlı değerlendirme (tam otopsi, ölüm sahnesi incelemesi ve klinik öykü gözden geçirilmesi) sonrasında açıklanamayan ve neonatal dönemi aşan bebek ölümlerinin önemli bir kısmını oluşturan çok faktörlü bir klinik tablodur; en sık 1–3 aylık dönemde görülür, insidansı nüfus ve coğrafyaya göre değişmekle birlikte küresel olarak azalma gösterse de hem antenatal hem de postnatal çevresel riskler ve konakçıya bağlı duyarlılık faktörlerinin kesişimi sonucu ortaya çıkar. Koruyucu faktörler arasında düzenli aşılanma, emzirme ve uyku sırasında emzik kullanımı öne çıkar ve riskin azaltılmasına yönelik halka açık eğitim programları ile bakım veren danışmanlığı, güvenli uyku uygulamalarının yerleşmesinde etkili olmuştur. Ölümün adli tıp açısından dikkatli bir şekilde araştırılması; boğulma, asfiksi, travma, enfeksiyon, metabolik ya da genetik bozukluklar ve kardiyak aritmi gibi alternatif nedenlerin titizlikle dışlanmasını gerektirir.

Tanı

Ani bebek ölümü sendromu tanısı, kapsamlı bir araştırma sürecinin sonucunda konulan dışlama tanısıdır; tanı için tam makroskopik ve mikroskopik otopsi, ölüm yeri incelemesi, detaylı bakım veren öyküsü ve uygun laboratuvar testlerinin (mikrobiyoloji, toksikoloji, vitreus kimyası, metabolik taramalar ve gerektiğinde genetik analizler) değerlendirilmesi şarttır. Klinik değerlendirme sırasında son uyku pozisyonu, uyku yeri ve çevresel faktörler; antenatal ve postnatal sigara, alkol veya uyuşturucu maruziyeti; prematürelik, beslenme örüntüleri ve aile öyküsündeki epilepsi veya ani ölümler ayrıntılı şekilde sorgulanır. Otopsi bulgularında ölümcül bir patoloji saptanmaz, travma veya istismar göstergesi yoktur ve enfeksiyon ya da metabolik bozuklukları gösteren spesifik laboratuvar sonuçları saptanmadığında tanı SIDS olarak sınıflandırılır. Tanıyı kesinleştirmek için adli toksikoloji, bakteriyel/viral/fungal kültürler, vitreus elektrolitleri, acil karnitin profili, amino asitler, idrar organik asitler, iskelet incelemesi ve gerektiğinde kas biyopsisi gibi özel testler kullanılır.

Tedavi

Ani bebek ölümü sendromu için doğrudan bir “tedavi” yoktur; temel yaklaşım birincil ve ikincil önleme stratejilerinin uygulanması ve aileye yönelik kapsamlı destek ile risk azaltmadır. Birincil koruma, uyku sırasında bebeklerin daima sırtüstü yatırılması, sert ve sıkı oturan yatak takımları kullanılması, yumuşak yatak örtülerinden, yastıklardan ve koltuk/kanepe gibi yüzeylerde uyutmaktan kaçınılması, hamilelikte ve sonrasında tütün dumanına maruziyetin engellenmesi, emzirmenin teşvik edilmesi, rutin aşılamaların eksiksiz yapılması ve emzirme kurulduktan sonra uyku sırasında emzik kullanımının değerlendirilmesi şeklindedir. İkincil önlemler olarak yüksek riskli bebeklerde daha yakın takip, risk faktörlerini azaltmaya yönelik danışmanlık ve gerektiğinde genetik/metabolik testlerin yapılması; ancak evde apne monitörlerinin SIDS riskini azalttığına dair kanıt bulunmadığı için rutin önerilmemesi esas alınır. Aile desteği, yas danışmanlığı ve psikososyal yardım sağlanması akut süreçte ve uzun vadede bakım verenlerin iyileşme sürecinin bir parçasıdır.