Geçici İskemik Atak

Özet

Geçici iskemik atak, aniden başlayan ve odaklanmış nörolojik bulgulara yol açan, kısa süreli beyin, omurilik veya retinal iskemi epizodudur; semptomlar genellikle dakikalar içinde çözülür ve çoğu hastada bir saat içinde düzelme görülür, bununla birlikte beyin görüntülemesinde iskemi saptanması halinde olay infarktüs olarak kabul edilir ve yönetim yaklaşımı ona göre değişir. TIA geçiren kişilerde sonraki ilk birkaç gün ve özellikle ilk hafta içinde tekrarlayan inme riski yüksektir; bu nedenle olası TIA vakalarında acil değerlendirme, erken antiplatelet başlama (kontrendikasyon yoksa aspirin yüklemesi) ve hızlı uzman yönlendirmesi gereklidir. Klinik sınıflandırma ve etiyolojik ayırım büyük damar aterosklerozu, kardiyoembolizm, küçük damar hastalığı ve daha az sık nedenleri kapsar; etkin ilk değerlendirme için tanımlanmış tarama araçları, acil değerlendirme ölçekleri ve görüntüleme stratejileri kullanılır. Uzun dönem amaç, tekrar inme riskini azaltmak olup bunun için antitrombotik düzenlemeler, yüksek yoğunluklu statin başlatılması, hipertansiyon ve metabolik risklerin sıkı kontrolü ve gerektiğinde karotis değerlendirmesi yapılır.

Tanı

Tanı, ani başlangıçlı odaksal nörolojik defisit öyküsü ve fizik muayene bulgularının değerlendirilmesiyle heuristik olarak konulur; hipoglisemi gibi benzer tablolardan ayırmak için acil kan glukozu ölçülmeli ve şüpheli inme durumunda NIHSS gibi nörolojik ölçekler kullanılmalıdır. Hızlı tarama için toplum seviyesinde FAST, acil servis ortamında ROSIER tavsiye edilir; tüm şüpheli vakalar 4 saat içinde hiperakut/akut inme merkezine yönlendirilmelidir. Kesin tanı için uzman değerlendirmesi, mümkünse erken MRI difüzyon görüntülemesi ile kombinasyonlu kardiyak ve servikal/kraniyal görüntüleme gereklidir; antikoagülan kullananlarda veya kanama riski değerlendirmesi gerekenlerde acil nonkontrast baş BT kullanılmalıdır. Tanısal yaklaşımda EKG ile atriyal fibrilasyon taranmalı, en az 24 saatlik ek ritim izlemi düşünülmeli; seçilmiş vakalarda uzun dönem ambulatuvar veya implante döngü kaydedicileri değerlendirilmelidir.

Tedavi

Akut dönemde, şüpheli TIA’lı her kişiye kontrendikasyon yoksa bir kereye mahsus aspirin yüklemesi verilir ve hasta 24 saat içinde TIA uzmanına yönlendirilir; onaylanmış TIA vakalarında kısa süreli çift antiplatelet tedavisi (örneğin aspirin + klopidogrel 21 gün veya aspirin + tikagrelor 30 gün gibi rejimler, kanama riski düşük olanlarda) erken dönemde tekrarlayan iskemik olayları azaltmak için kullanılır. Paroksismal veya sürekli atriyal fibrilasyonu olanlarda hızlı etkili antikoagülasyon başlanmalı; non-valvüler AF için DOAC’lar tercih edilir, valvüler veya mekanik kapaklı hastalarda ayarlanmış warfarin hedeflenir. Tüm hastalarda uzun vadeli ikincil korunma amaçlı yüksek yoğunluklu statin tedavisi başlatılmalı; hipertansiyon, diyabet, lipidler, sigara ve yaşam tarzı faktörleri agresif şekilde yönetilmelidir. Karotis stenozu semptomatikse erken karotis görüntülemesi yapılıp uygun hastalar karotis endarterektomi için acil değerlendirilmelidir. Tedavi planı kanama riskini azaltacak önlemlerle birlikte bireyselleştirilir ve proton pompa inhibitörleri gibi mide koruyucu seçenekleri DAPT ile eşzamanlı kullanım için düşünülmelidir.