Tip 1 Diyabet

Özet

Tip 1 diyabet mutlak insülin eksikliği ile karakterize, otoimmün mekanizmalarla sıklıkla pankreatik β hücrelerinin yıkımına bağlı bir metabolik hastalıktır; akut olarak poliüri, polidipsi, kilo kaybı, halsizlik ve bazen diyabetik ketoasidoz ile başvurulur ve uzun dönemde sıkı glisemik kontrol mikro- ve makrovasküler komplikasyon riskini azaltır.

Tanı

Tanı klinik bulgu ve laboratuvar verilerinin birleşimine dayanır; semptomatik hastalarda rastgele plazma glukozu 11.1 mmol/L veya açlık plazma glukozu ≥7.0 mmol/L, 2 saatlik OGTT ≥11.1 mmol/L veya HbA1c ≥48 mmol/mol değerleri tanıyı destekler; çocuklarda tip 1 diyabet öncelikli kabul edilir, erişkinlerde özellikle ketozis, hızlı kilo kaybı, genç yaş ve düşük BMI özellikleri tanıda yol göstericidir. Otoantikorlar (GAD, IA-2, insulin ve ZnT8) ve C-peptid ölçümleri gerekli durumlarda sınıflandırmayı netleştirir; otoantikorların pozitifliği otoimmün β hücre yıkımını gösterir ve düşük/tespit edilemeyen C-peptid β hücre fonksiyon kaybına işaret eder.

Tedavi

Tedavinin temel taşı yaşamı tehdit eden diyabetik ketoasidozu önleyen ve kronik komplikasyonları azaltmayı hedefleyen insülindir; yoğun bazal-bolus rejimleri veya sürekli subkutan insülin infüzyonu (pompa) ile fizyolojik insülin replasmanı sağlanır, başlangıç dozları erişkinlerde 0.2–0.4 ünite/kg/gün, çocuklarda 0.5–1.0 ünite/kg/gün arasında kişiye göre ayarlanır ve toplam dozun yarısı bazal, yarısı bolus olarak planlanır. Eğitim, karbonhidrat sayımı, glukoz ve keton izleme, egzersiz planlaması, hipoglisemi yönetimi ve hasta-gün kuralları tedavinin ayrılmaz parçalarıdır; seçilmiş yetişkinlerde insüline ek metformin veya bazı bölgelerde onaylı adjuvan ajanlar düşünülebilir, gebelik döneminde yoğun insülin tedavisi, sık izlem ve gerektiğinde sürekli glukoz izlemesi önerilir.