Zika Virüs Enfeksiyonu

Özet

Zika virüs enfeksiyonu, flavivirüs familyasına ait tek sarmallı RNA virüsünün yol açtığı, genellikle akut, kendini sınırlayan bir viremidir; enfeksiyon çoğunlukla hafif prodromal belirtiler ve kısa süreli sistemik semptomlarla seyrederken bazı hastalarda nörolojik komplikasyonlar ve doğumsal anomaliler gelişebilir. Hastalık, başlıca Aedes cinsi sivrisinek ısırıklarıyla insanlara bulaşır; ayrıca cinsel temas, perinatal geçiş ve kan transfüzyonu yoluyla da bulaşma bildirilmiştir. Klinik sunum tipik olarak hafif ateş, makülopapüler döküntü, non-pürulan konjonktivit, eklem ve kas ağrıları ile seyretmekle birlikte çoğu kişide asemptomatik seyrin sık olduğu ve bu nedenle tanı konmasının sürveyans açısından güçlükler oluşturduğu ifade edilir. Gebelik döneminde edinilen enfeksiyonlar, özellikle ilk trimesterde, fetal gelişimi etkileyerek mikrosefali ve geniş spektrumlu nörolojik gelişim bozukluklarına yol açan konjenital Zika sendromu riski taşır. Tanı, klinik şüpheyi takiben uygun moleküler ve serolojik testlerle doğrulanır; RT-PCR ile erken dönemde viremi tespiti ve IgM/IgG serolojisi ile immün yanıt değerlendirilmesi temel yaklaşımlardır. Tedavi semptomatiktir ve destekleyici bakım esas olup, ciddi nörolojik komplikasyonlarda yoğun nörolojik değerlendirme ve girişimler gereklidir. Korunma önlemleri arasında vektör kontrolü, bireysel korunma yöntemleri, kan ve donör taraması, cinsel korunma uygulamaları ve gebelik yönetiminde özel izlem protokolleri yer alır. Halk sağlığı yanıtı; vaka takibi, gebelik izlemi, doğumsal anomalilerin erken tanısı ve uzun dönem gelişimsel takip programlarını içerir.

Tanı

Zika enfeksiyonunun tanısı, hastanın epidemiyolojik maruziyet öyküsü ve klinik bulgularının moleküler ve serolojik testlerle birleştirilmesiyle konur. Erken evrede (semptom başlangıcının ilk 7-10 günü) idrar ve kan örneklerinde nükleik asit amplifikasyon testleri tercih edilir; semptomların uzaması veya geç dönemlerde serolojik testler kullanılır. IgM pozitifliği enfeksiyonun yakın geçmişine işaret ederken, IgG seroconversiyonu geçmiş enfeksiyon veya aşıya bağlı immüniteyi gösterir; nötralizasyon testleri çapraz reaksiyon gösteren flavivirüs antikorları ayrıştırmak için kullanılır. Gebelerde tanı koyarken tekrarlayan test stratejileri, amniyosentezle fetal örnekleme ihtiyacı ve ultrasonografik izlem kararları klinik risk değerlendirmesine göre kişiselleştirilir. Nörolojik semptom gösteren hastalarda BOS analizi, EMG/ENG, beyin görüntülemeleri ve gerekli durumlarda nörolojik konsültasyon tanısal yaklaşımın parçasıdır. Tanıda laboratuvar ve görüntüleme sonuçlarının klinik tabloyla entegrasyonu önem taşır; tanı sürecinde ayrıca olası diğer flavivirüs enfeksiyonları, parvovirüs B19, rubella ve diğer konjenital enfeksiyon etkenleri ayırıcı tanı listesinde değerlendirilir.

Tedavi

Zika virüs enfeksiyonunda özgül antiviral tedavi bulunmadığından tedavi tamamen destekleyicidir ve semptomların hafifletilmesine yöneliktir; sıvı desteği, analjezi ve antipiretiklerin dikkatli kullanımı temel uygulamalardır. Ağır olgularda veya nörolojik komplikasyonlarda hastaneye yatırma, semptomatik ve organ destekleyici yaklaşımlar, gerektiğinde ventilasyon desteği ve nörolojik monitorizasyon uygulanır. Guillain-Barré sendromu gelişen vakalarda immünoterapi seçenekleri (IVIG veya plazmaferez) ve rehabilitasyon planlanır. Gebelikte enfeksiyon doğrulanmış veya yüksek olasılıklı olgularda multidisipliner izlem gerekir; perinatal dönemde yenidoğanın değerlendirilmesi, uzun dönem nörogelişimsel takip ve gerektiğinde erken müdahale programları hayati öneme sahiptir. Koruyucu yaklaşım içinde aşı çalışmaları ileri düzeyde araştırılmakta olup mevcut uygulamada vakalarda semptom kontrolü, komplikasyonların önlenmesi ve nüksü azaltmaya yönelik destekleyici stratejiler uygulanmaktadır.