Acil Kontrasepsiyon

Acil Kontrasepsiyon: Klinik Özellikler ve Tedavi Yaklaşımı

Acil kontrasepsiyon, korunmasız cinsel ilişkiden sonra veya doğum kontrol yönteminde başarısızlık durumunda gebelik riskini azaltmak için kullanılan yöntemdir. En sık kullanılan yöntemler hormonal tabletler ve rahim içi araçlardır (RİA). Tedavi, gebelik oluşumunu önlemeyi hedefler ve korunmasız ilişkiden sonra mümkün olan en kısa sürede uygulanmalıdır.

Tedavi Yaklaşımı

  • Acil Kontraseptif Haplar:
    • Levonorgestrel (1.5 mg, tek doz): Levonorgestrel içeren hap, korunmasız cinsel ilişkiden sonra 72 saat içinde alınmalıdır. İlk 24 saat içinde alındığında en yüksek etkiye sahiptir. Genellikle tek bir tablet olarak alınır.
    • Ulipristal Asetat (30 mg, tek doz): Bu yeni nesil acil kontraseptif hap, korunmasız cinsel ilişkiden sonra 120 saate (5 gün) kadar etkili olabilir. Özellikle 72 saatten uzun süre geçmişse tercih edilebilir. Bu ilaç reçete ile temin edilmelidir.
  • Rahim İçi Araç (RİA):
    • Bakır RİA: Acil kontrasepsiyon için, korunmasız ilişkiden sonraki 5 gün içinde takıldığında yüksek etkinlik gösterir. Bakır RİA, hormon içermediği için bazı kadınlar için uygun bir seçenektir ve uzun vadeli korunma sağlar. RİA takılması doktor tarafından yapılmalıdır.

Yan Etkiler ve Destekleyici Önlemler:

  • Bulantı ve Mide Rahatsızlıkları: Acil kontraseptif haplar, bazı kadınlarda bulantı ve mide rahatsızlığı yapabilir. Gıda ile birlikte alınması bu yan etkileri azaltabilir.
  • Adet Düzeninde Değişiklikler: Acil kontraseptif kullanımından sonra adet döngüsünde değişiklikler görülebilir. Adet kanaması bir hafta kadar erken veya geç başlayabilir.

Önemli Notlar:

  • Düzenli Doğum Kontrolü Yerine Geçmez: Acil kontrasepsiyon, düzenli doğum kontrol yönteminin yerine kullanılmamalıdır. Sadece acil durumlar için uygundur.
  • Tekrar Kullanım Durumu: Aynı adet döngüsünde birden fazla kez kullanılması önerilmez. Tekrarlayan kullanımlar yerine düzenli bir doğum kontrol yöntemi tercih edilmelidir.

Takip ve Kontroller Acil kontrasepsiyon kullanıldıktan sonra, adet gecikmesi durumunda gebelik testi yapılması önerilir. Ayrıca, düzenli doğum kontrolü için doktor veya aile planlaması uzmanından destek alınmalıdır.

Koruyucu Önlemler Acil kontrasepsiyon, korunmasız cinsel ilişkiden sonra gebeliği önlemeye yardımcı olur ancak cinsel yolla bulaşan hastalıklara (CYBH) karşı koruma sağlamaz. CYBH’leri önlemek için cinsel ilişkide prezervatif kullanımı önemlidir.